Ewa Kurek (historyk)

---

Życiorys

Ewa Kurek rozpoczęła swoją edukację na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, gdzie studiowała historię w latach 1971–1977. W 1979 roku uzyskała tytuł magistra, a dziesięć lat później obroniła pracę doktorską. Jej działalność naukowa i publiczna była bogata; była redaktorem oraz współwydawcą podziemnego „Biuletynu Informacyjnego NSZZ Solidarność FSC w Lublinie”. Kurek współpracowała również z redakcjami podziemnych „Spotkań”, a także angażowała się w prace polskich i amerykańskich czasopism naukowych oraz prasowych.

Profesor Kurek wykładała w Toruńskiej Szkole Wyższej w zakresie stosunków międzynarodowych oraz w Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, gdzie prowadziła zajęcia z zakresu politologii. Dodatkowo, pełniła funkcję adiunkta w Wyższej Szkole Umiejętności w Kielcach, prowadząc wykłady z dziennikarstwa i socjologii.

Ważnym wydarzeniem w jej karierze było napisanie wstępu do amerykańskiej edycji książki Ewy Kurek „Dzieci żydowskie w klasztorach” przez profesora Jana Karskiego. W ostatnich latach Kurek współpracowała z różnymi wydawnictwami oraz stacjami telewizyjnymi, zarówno polskimi, jak i zagranicznymi, takimi jak „Hippocrene Books” w Nowym Jorku, „News of Polonia” w Kalifornii, „Gazeta Warszawska” w Polsce, „Nowy Dziennik” w Nowym Jorku, „Orzeł Biały” w Bostonie, czy „Głos Polski” w Toronto.

Kurek była przedmiotem kontrowersji związanych z procesem wytoczonym przez rodzinę Władysława Siły-Nowickiego, która oskarżyła ją o publikację w swojej książce „Zaporczycy 1943–1949” stwierdzeń dotyczących domniemanej współpracy z komunistyczną Służbą Bezpieczeństwa.

Niektóre media określają ją jako osobę związana z prawicowymi kręgami, co czasem prowadzi do oskarżeń o antysemityzm oraz rzekome fałszowanie faktów dotyczących Zagłady Żydów. W szczególności krytyka spadała na jej książkę „Poza granicą solidarności. Stosunki polsko-żydowskie 1939–1945”, w której postuluje tezę, że utworzone przez Niemców getta były „autonomicznymi prowincjami”, które spotkały się z pozytywnym odbiorem polskich Żydów, a warunki w nich były przez długi czas lepsze niż w tzw. „aryjskiej stronie”. Praca ta miała być podstawą jej rozprawy habilitacyjnej, ale recenzenci z KUL uznali, że nie spełnia ona niezbędnych wymogów.

W swoich publicznych wypowiedziach, Kurek opowiada się za wznowieniem śledztwa dotyczącego pogromu w Jedwabnem, wskazując na konieczność dokonania ponownych ekshumacji w miejscu zbrodni.

W marcu 2020 r. w wywiadzie udzielonym internetowej telewizji Wrealu24, Kurek twierdziła, że pandemia COVID-19 w Europie była instrumentem do wprowadzenia „żydowskich wartości” do „naszej zachodniej kultury chrześcijańskiej”, podkreślając, że Europa Zachodnia jest pod kontrolą „żydowskich konglomeratów”.

Twórczość

Książki

Ewa Kurek, uznawana za wybitnego historyka, jest autorką wielu publikacji, które zyskały uznanie wśród czytelników i specjalistów. Jej książka „Ucieczka z zesłania”, wydana przez Edition Spotkania w Paryżu w 1985 roku, zdobyła popularność, a w latach 1986–1989 była ponownie wydawana przez wydawnictwa podziemne pod pseudonimem Marii Byrskiej. W nowym wydaniu z 1997 roku w Lublinie oraz Sandomierzu z 2014 roku, ukazuje ona wyjątkowe historie dotyczące zsyłek.

Inną istotną pracą autorki jest „Gdy klasztor znaczył życie”, która pierwszy raz ukazała się nakładem wydawnictwa „Znak” w Krakowie w 1992 roku. Jej tematykę rozszerzono w kolejnych polskich wydaniach, przemianowanych na „Dzieci żydowskie w klasztorach”. Wydania ukazały się w Lublinie w latach 2000, 2004 oraz w Poznaniu w 2012 roku. Książka została również przetłumaczona na angielski pod tytułem Your Life is Worth Mine, wydanej przez Hippocrene Books w Nowym Jorku w 1997 roku.

W publikacji „Żydzi, Polacy, czy po prostu ludzie…”, wydanej w 1992 roku przez Takt, autorka podejmuje analizy dotyczące wzajemnych relacji między narodami. 18 lat później wydała uzupełnioną wersję tej pozycji, kontynuując tę ważną tematykę w Lublinie w 2010 roku.

Warto również zwrócić uwagę na dzieło „Zaporczycy 1943-1949”, które ukazało się w 1995 roku, oraz na jego ocenzurowane wydanie z 2005 roku. „Zaporczycy – Relacje Tom I-V”, opublikowane w latach 1997–2000 przez Wydawnictwo Clio, stanowi źródło do badań nad historią partyzantki AK-WiN na Lubelszczyźnie w latach 1944–1956.

Kolejne tytuły Kurek, takie jak „Zaporczycy w fotografii 1943-1963”, (Lublin 2001, wydanie drugie: 2009) oraz „Poza granicą solidarności – Stosunki polsko-żydowskie 1939–1945” (Kielce 2006, z wydaniami wznowionymi w Lublinie 2008 i Warszawie 2014) są również ważnym wkładem w badania nad tym okresem. Tłumaczenie angielskie tej pracy nosi tytuł Polish-Jewish Relations 1939–1945 – Beyond The Limits of Solidarity, wydane w Bloomington w 2012 roku.

Na liście jej prac można znaleźć także „Rosji rozumem nie pojmiesz?” (Lublin 2015), „Polacy i Żydzi: problemy z historią” (Lublin 2015), „Jedwabne – anatomia kłamstwa” (Lublin 2018) oraz „Powrót do Jedwabnego” z 2019 roku, współautorstwa Wojciecha Sumlińskiego oraz Tomasza Budzyńskiego.

Na koniec, warto wspomnieć o publikacji „Europa 1939-1945 kto wspierał Hitlera a kto z nim walczył”, wydanej przez Wydawnictwo Clio w 2020 roku.

Scenariusze i reżyseria filmów dokumentalnych

Ewa Kurek jest także utalentowaną scenarzystką i reżyserką filmów dokumentalnych. Do jej najważniejszych projektów należy „Major Zapora”, gdzie pełniła rolę zarówno scenarzysty, jak i reżysera, a produkcja została zrealizowana w TV Lublin w 1996 roku.

W następnych latach stworzyła takie dokumenty jak „Armia Krajowa – Tryptyk Lubelski” oraz „Chłopska wojna – Olek 1939-1956” dla TV Lublin, które zdobyły uznanie widzów.

Kurek zajmowała się również reżyserowaniem i pisaniem scenariuszy do produkcji emitowanych w TVP2, takich jak „Kto ratuje jedno życie…” (1998) i „Mord w Owczarni” (1998) w TVP Lublin, oraz do filmu „Chłopcy z „Baszty”, który zdobył popularność.

Jej twórczość filmowa oraz literacka wnosi istotny wkład w zrozumienie skomplikowanej historii Polski i relacji polsko-żydowskich.

Nagrody i odznaczenia

Ewa Kurek, jako wybitna postać w dziedzinie historii, zdobyła szereg wyróżnień i nagród, co świadczy o jej niezwykłym dorobku oraz zaangażowaniu w szerzenie wiedzy. Poniżej przedstawione są najważniejsze z jej odznaczeń:

• Krzyż Wolności i Solidarności (2020),
• Odznaka honorowa „Działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych” – „Za zasługi dla niepodległości 1956–1989” (2016, nr 1214),
• Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP za dorobek naukowy i wkład w kulturę Rzeczypospolitej Polski (2007),
• I Nagroda Międzynarodowego Festiwalu Filmów Katolickich w Niepokalanowie za reżyserię filmu dokumentalnego „Kto ratuje jedno życie…” (1999),
• Nagroda specjalna IX Festiwalu Filmów Dokumentalnych w Łodzi za scenariusz i reżyserię filmu dokumentalnego „Kto ratuje jedno życie…” (1998),
• Nagroda Polcul Foundation Australia za osiągnięcia na rzecz budowania porozumienia pomiędzy narodami polskim i żydowskim (1993).

---

Oceń: Ewa Kurek (historyk)

---