Kazimierz Tymieniecki

---

Życiorys

Kazimierz Tymieniecki miał bogate życie związane z nauką i edukacją. Już jako młody uczeń Męskiego Gimnazjum Rządowego w Kielcach, zaangażował się w działalność narodową, biorąc udział w strajku 3 lutego 1905 roku. Opór przeciwko rusyfikacji spowodował, że został relegowany z placówki. Następnie ukończył studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1915–1918 pełnił funkcję wykładowcy historii starożytnej na Wydziale Humanistycznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie.

Kazimierz Tymieniecki był także zastępcą profesora na Uniwersytecie Warszawskim oraz wykładowcą w Wolnej Wszechnicy Polskiej. W 1919 roku współorganizował Uniwersytet Poznański. Jego działalność naukowa obejmowała również redagowanie „Roczników Historycznych”, a także aktywność w PAU oraz PTPN, gdzie był prezesem w latach 1956–1961. Od 1952 był członkiem tytularnym PAN, a od 1957 członkiem rzeczywistym.

Po zakończeniu II wojny światowej, Tymieniecki przyczynił się do utworzenia Instytutu Zachodniego w Poznaniu. Jego badania dotyczyły genezy polskich miast, zwracając uwagę na nieprawidłowości związane z tzw. teorią kolonialną, która wywodziła polskie miasta z niemieckiej kolonizacji XIII i XIV wieku. Jego artykuł „Zagadnienia początków miasta w Polsce” z 1919 roku zainaugurował istotną dyskusję w tej kwestii. Kolejny tekst, „Podgrodzia w północno-zachodniej Słowiańszczyźnie” z 1922 roku, stanowi fundament nowoczesnej wykładu o historii miast w Polsce.

Studia odbywał na Uniwersytecie Jagiellońskim pod opieką prof. Stanisława Krzyżanowskiego, a następnie kontynuował naukę w Lipsku oraz Paryżu. Przed I wojną światową był związany z krakowskim środowiskiem akademickim, a po wojnie przez krótki czas pracował w Archiwum Akt Dawnych w Warszawie. W lutym 1919 roku objął Katedrę Historii Średniowiecznej na nowo powstałym uniwersytecie w Poznaniu, gdzie prowadził wykłady i badania naukowe nawet w trudnych czasach wojny i okupacji. Jemu przypadł także zaszczyt wygłoszenia pierwszego wykładu w historii uczelni, który miał miejsce podczas inauguracji, gdzie mówił o „Z dziejów uniwersytetów w Polsce”.

W 1959 roku, aby uczcić siedemdziesiątą rocznicę jego urodzin, wydano specjalną pamiątkową księgę. W tym samym roku Uniwersytet Warszawski nadał mu tytuł doktora honoris causa, a Uniwersytet Wrocławski postąpił podobnie w 1965 roku. Profesor Tymieniecki przeszedł na emeryturę w 1960 roku.

Za swoją działalność został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski w 1954 roku oraz nagrodą państwową I stopnia w 1953. Zmarł, a swoje ostatnie chwile spędził na Cmentarzu Junikowo w Poznaniu, gdzie został pochowany.

Dzieła

Kazimierz Tymieniecki był niezwykle płodnym autorem, który stworzył od 500 do 650 prac naukowych, obejmujących rozprawy, artykuły, recenzje oraz książki dotyczące historii Polski, zaczynając od jej najdawniejszych czasów aż do XV wieku.

Wiele z jego publikacji znacząco wpłynęło na rozwój polskiej myśli historycznej, wprowadzając innowacyjne metody badawcze i stawiając nowe tezy. Już w pierwszej swojej książce, zatytułowanej Majętność książęca w Zagościu, wydanej w 1912 roku, Tymieniecki wykazał, jak na podstawie kilku zaledwie dokumentów średniowiecznych można skonstruować wszechstronny obraz społeczeństwa, jego gospodarki oraz ustroju z tamtego okresu.

Jego zainteresowania skupiały się głównie na procesach kształtowania się średniowiecznego społeczeństwa w Polsce. Szczególna popularność przypadła jego dziełu Procesy twórcze formowania się społeczeństwa polskiego w wiekach średnich, opublikowanemu w 1921 roku. Autor, choć uznawany za pioniera w dziedzinie historii, nie postrzegał tej książki jako ostatecznego dzieła, mimo że była kluczowym źródłem inspiracji dla wielu polskich historyków.

To dzieło odegrało ogromną rolę w kształtowaniu polskiej historiografii, umożliwiając lepsze zrozumienie mechanizmów zachodzących w procesie historycznym. Profesor Tymieniecki, odnosząc się później do tej książki, stwierdził, że był to jedynie ’podkop’ – być może wielki co do rozmiarów włożonego wysiłku, ale także niewielki w porównaniu do kompleksowości prawdy historycznej o przeszłym społeczeństwie.

• Procesy twórcze formowania się społeczeństwa polskiego w wiekach średnich 1921,
• Społeczeństwo Słowian lechickich (Ród i Plemię) 1928,
• Dzieje Niemiec od początku ery nowożytnej 1948,
• Ziemie polskie w starożytności 1951.

---

Oceń: Kazimierz Tymieniecki

---