Jan Czarnocki

---

Życiorys

Wykształcenie

Jan Czarnocki, syn Jarosława, przysięgłego mierniczego, oraz Jadwigi Korejwo, miał swoje pierwsze kroki edukacyjne w szkole rosyjskiej. Ten rozdział jego życia zakończył się jednak w 1905 roku, kiedy to po strajku szkolnym został zmuszony do opuszczenia placówki z tzw. „wilczym biletem”. Po tym wydarzeniu, kontynuował edukację w polskiej Szkole Handlowej w Kielcach. Już w czasie swoich szkolnych wojaży, zaczynał kolekcjonować geologiczne i przyrodnicze okazy, a jego współtowarzyszem w tych odkryciach był Jan Samsonowicz, z którym przemierzał Gory Świętokrzyskie.

Jego zainteresowanie geologią objawiło się w pierwszym, jeszcze uczniowskim opracowaniu na temat Paleontologicznego rysu łoupków górnodewońskich okolic Kielc, które zostało opublikowane w Pamiętniku Szkoły Handlowej w 1909 roku. W latach 1910–1913 kontynuował studia geologiczne na Uniwersytecie Franciszkańskim we Lwowie, gdzie zyskał wiedzę pod okiem takich profesorów jak Józef Siemiradzki, Marian Alojzy Łomnicki oraz Rudolf Zuber. Dalsza nauka przeniosła go w 1913 roku na Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, gdzie studiował pod okiem Eugeniusza Romera oraz Mariana Raciborskiego. Niestety, wybuch I wojny światowej w 1914 roku, a także nagła śmierć ojca, były przyczyną przerwania jego studiów.

W tym trudnym czasie, wspólnie z Janem Samsonowiczem, kontynuował badania geologiczne w regionie Gór Świętokrzyskich, które zostały opisane w publikacjach z 1915 roku, wydanych przez Towarzystwo Naukowe Warszawskie.

Praca zawodowa

Po ukończeniu nauki, w latach 1916–1919, Jan Czarnocki podjął pracę jako asystent u profesora Jana Lewińskiego w Zakładzie Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. Równocześnie w 1917 roku, objął stanowisko Kierownika Pracowni Geologicznej w Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, gdzie zaprezentował swoje zbiory geologiczne pochodzące z Gór Świętokrzyskich. W 1919 roku wraz ze swoimi zbiorami oraz biblioteką stał się częścią nowo powstającego Państwowego Instytutu Geologicznego, którego działalność rozpoczęła nową erę w polskiej geologii i stworzyła podwaliny dla Muzeum Geologicznego.

W instytucie Czarnocki pracował jako geolog terenowy oraz kustosz Muzeum, a w 1937 roku został Kierownikiem Grupy Świętokrzyskiej. Jego badania obejmowały głównie paleozoik Świętokrzyski oraz miocen Przedgórza Karpat, co zaowocowało bogatymi zbiorami skamieniałości, w tym trylobitami, głowonogami oraz różnymi mięczakami. Oprócz badań terenowych, Czarnocki stworzył też mapy geologiczne, w tym mapę środkowej części Gór Świętokrzyskich w skali 1:100 000 (1919) oraz arkusz Kielc w ramach Mapy Geologicznej Polski w skali 1:100 000 (1938).

Rok 1938 przyniósł zmiany w dyrekcji PIG, gdzie Karol Bohdanowicz objął stanowisko dyrektora, a Jan Czarnocki został jego zastępcą. W tym czasie zwiększono nacisk na badania geofizyczne oraz prace wiertnicze prowadzonych na terenie Polski, a także Gór Świętokrzyskich. Niestety, wybuch II wojny światowej w 1939 roku wstrzymał te intensywne działania.

Po wojnie, Jan Czarnocki pełnił funkcję dyrektora Państwowego Instytutu Geologicznego w latach 1947–1951, a jego dorobek obejmuje ponad sto publikacji, które koncentrowały się głównie na Górach Świętokrzyskich. Ostatecznie spoczął na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, gdzie został uhonorowany pośmiertnie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, przyznanym przez prezydenta Bolesława Bieruta w dniu 18 grudnia 1951 roku.

Upamiętnienie

W Kielcach, z niezwykłym szacunkiem dla zasług Jan Czarockiego, jego imieniem nazwano rezerwat przyrody Ślichowice. Jest to wspaniały sposób na uhonorowanie jego osiągnięć, które mają znaczenie dla ochrony lokalnej flory i fauny.

Co więcej, w mieście znajduje się również jedno z osiedli noszących jego imię, co podkreśla ogromne uznanie dla jego wkładu w społeczność.

---

Oceń: Jan Czarnocki

---