Ulica Henryka Sienkiewicza w Kielcach

---

Historia

Początki ulicy Sienkiewicza sięgają końca XVII wieku, kiedy to Kielce były niewielkim miasteczkiem z populacją wynoszącą około 1500 stałych mieszkańców. Na przełomie XVIII i XIX wieku miasto wciąż pozostawało w fazie rozwoju, a w roku 1789 mogło poszczycić się zaledwie sześcioma murowanymi budynkami, z czego cztery znajdowały się w Rynku, a dwa przy ulicy Małej. Zaledwie 252 domy tworzyły ówczesne Kielce, a przyszła ulica Sienkiewicza była jedynie nieutwardzoną drogą, łączącą „miasto biskupie” z posiadłościami mieszczan.

Brak jakiejkolwiek nawierzchni sprawiał, że błoto było codziennością. W kierunku wschodnim, droga najbardziej ginęła w polu, podczas gdy zachodni odcinek prowadził do bagnistych obszarów nad rzeka Silnicą oraz otaczających ją stawów. W 1821 roku Marian Potocki, geometra przysięgły w Królestwie Polskim, opracował plan zagospodarowania przestrzennego Kielc. Plan ten miał na celu modernizację miasta poprzez rozbudowę, regulację istniejących ulic oraz budowę nowych dróg.

W zamyśle Potockiego, ulica Sienkiewicza, wówczas nosząca nazwę Konstantego, zaczynała się przy placu Leonarda i według założeń miała prowadzić do Silnicy, jednak nie kończyła się na planowanym placu. Przewidywano, że w przyszłości trasa mogła połączyć miasto z potencjalnym ośrodkiem górnictwa i hutnictwa kruszcowego, takimi jak Czarnów oraz Górki Szczukowskie, a również Karczówka.

Ulica została nazwana imieniem Wielkiego Księcia Konstantego Pawłowicza w 1823 roku, dzięki inicjatywie Potockiego. Konstantego był kluczową postacią w Królestwie Polskim, odgrywając rolę namiestnika po zmarłym gen. Józefie Zajączku. Ulica zyskała wybrukowaną nawierzchnię, gdyż prowadziła do urzędów państwowych, w tym hipoteki i poczty, co ułatwiało transport wody na wypadek pożaru. Jej końcowy odcinek znajdował się w miejscu zbiegu z ulicami Leśną i Kapitulną.

Wówczas Kielce nie miały jeszcze mostu przez Silnicę, co powodowało, że mieszkańcy przekraczali rzekę w bród. Po wybuchu powstania listopadowego, ulica Księcia Konstantego zyskała potoczną nazwę Pocztowej. Bardzo szybko stała się wizytówką miasta. W 1840 roku powstał przy niej okazały budynek ze stajniami, zajazdem i salą teatralną, gdzie mieściły się hipoteka oraz poczta, a później również szkoła.

Rok 1877 przyniósł budowę teatru, który nazwano później teatrem Ludwika, dzisiaj znanym jako Teatr im. Stefana Żeromskiego. Przybywali tutaj widowiskowi goście, w tym szlachta i młodzież, a także oficerowie rosyjskich pułków stacjonujących w mieście. Przełomowym momentem dla rozwoju miasta było również rozpoczęcie budowy drogi żelaznej Iwanogrodzko-Dąbrowskiej 5 lipca 1881 roku. Ta linia kolejowa, łącząca Dęblin z Zagłębiem Dąbrowskim, doprowadziła do budowy dworca kolejowego.

Pierwszy parowóz przybył do Kielc 21 grudnia 1883 roku, jednak budowa dworca zakończyła się dopiero w 1885 roku. Dworzec został usytuowany na linii ulicy Sienkiewicza i przetrwał do lat 60. XX wieku. Na Silnicy wybudowano mostek, a nową część ulicy nazwano Kolejową. Wraz z rozwojem linii kolejowej, powstała nowa przestrzeń budowlana, co związane było z ważnymi przemianami społecznymi w Kielcach.

Dalszy rozwój ulicy Sienkiewicza wiązał się z napływem Żydów, którzy zaczęli inwestować w lokale budowlane. Tereny na południowej stronie od ul. Czystej (Ignacego Paderewskiego) były wówczas niezabudowane, pokryte polami uprawnymi, z których rosły ziemniaki i zboża, a teren ten był odgrodzony parkanem. W maju 1915 roku, kiedy Rosjanie opuścili Kielce, a miasto zajęły wojska pruskie, potoczne nazwy Kolejowa i Pocztowa stały się oficjalnymi. Jesienią tego samego roku Kielce znalazły się w austro-węgierskiej strefie okupacyjnej i ulica Kolejowa uzyskała nazwę ulicy gen. Józefa Dankla, aby ostatecznie od 1919 roku nosić imię Henryka Sienkiewicza.

Zabytki

Wspaniała architektura ulicy Sienkiewicza w Kielcach stanowi nieodłączny element historycznego oblicza miasta. Zabudowa tej ulicy została oficjalnie zarejestrowana jako zabytek nieruchomy, włączając w to liczne obiekty, które przetrwały próbę czasu.

Wśród najbardziej znaczących budowli, które uzyskały status zabytków, znajdziemy:

• kościół ewangelicko-augsburski Świętej Trójcy, zbudowany w III ćwierć XIX wieku, ul. Sienkiewicza 1 (nr rej.: A.327 z 15.07.1976),
• dom mieszkalny z początku XX wieku, ul. Sienkiewicza 2 (nr rej.: A.369 z 24.07.1976),
• budynek hipoteki, datowany na 1824 rok, ul. Sienkiewicza 5 (nr rej.: A.370 z 6.09.1971),
• poczta z II ćwierci XIX wieku, ul. Sienkiewicza 7 (nr rej.: A.371 z 6.09.1971),
• dom z początku XX wieku, ul. Sienkiewicza 9 (nr rej.: A.372 z 2.08.1976),
• budynek mieszkalny z przełomu XIX/XX wieku, ul. Sienkiewicza 11 (nr rej.: A.373 z 2.08.1976),
• dom z I połowy XIX wieku, ul. Sienkiewicza 15 (nr rej.: A.374 z 24.07.1976),
• hotel „Bristol” z oficyną, ul. Sienkiewicza 21 / ul. Kapitulna, z 1902 roku (nr rej.: A.375 z 30.03.1976),
• dom z początku XX wieku, ul. Sienkiewicza 30 (nr rej.: A.376 z 25.07.1976),
• hotel „Versal”, ul. Sienkiewicza 31, z 1912 roku (nr rej.: A.377 z 19.01.1973),
• dawny hotel „Polski”, obecnie Teatr im. Stefana Żeromskiego, ul. Sienkiewicza 32, z 1870 roku (nr rej.: A.378 z 9.04.1972),
• dom przy ul. Sienkiewicza 36 / ul. Leśna 18, pochodzący z 1898 roku (nr rej.: A.379 z 2.08.1976),
• dom, ul. Sienkiewicza 38, zbudowany w 1909 roku (nr rej.: A.380 z 2.08.1976),
• dom, ul. Sienkiewicza 40, z 1910 roku (nr rej.: A.381 z 25.07.1976),
• bank z początków XX wieku, ul. Sienkiewicza 47 (nr rej.: A.382 z 9.04.1972).

Te niezwykłe obiekty nie tylko upamiętniają różne epoki architektoniczne, lecz także stanowią cenną część kulturowego dziedzictwa Kielc, wzbogacając krajobraz miejski.

Modernizacja ulicy

Modernizacja ulicy Sienkiewicza w Kielcach rozpoczęła się w 2001 roku, kiedy to rozpoczęto prace nad fragmentem deptaka pomiędzy ulicami Dużą a Małą. W ramach tych działań wykonano kompleksowy remont infrastruktury sanitarnej oraz wodociągowej, a także kanalizacji burzowej i instalacji elektrycznej. Cały wygląd ulicy przeszedł znaczną transformację. Nawierzchnię wyłożono kostką oraz płytami granitowymi, które zainstalowano nie tylko na ul. Sienkiewicza, ale też w sąsiednich fragmentach Małej i Dużej. Reprezentacyjna przestrzeń miasta zyskała nowe ogrody, otoczone stylowymi półkolistymi murkami.

Wiosną 2002 roku na tym odcinku dodano nowe ławki oraz taras widokowy z lunetą. Zmodernizowano również oświetlenie, które wzbogacono o stylowe latarnie. Rok 2002 przyniósł kolejne zmiany – zmodernizowano odcinek deptaka pomiędzy ulicą Małą a Staszica. W dniu 17 października 2002, podczas wizyty w Kielcach, prezydent Aleksander Kwaśniewski przeciął symboliczną wstęgę, co oznaczało oddanie do użytku nowej nawierzchni. Prace objęły prawie 250 m jezdni, na której zastosowano kostkę z granitu rudego i szarego oraz nowe chodniki z płyt granitowych.

Na realizację projektu zużyto niemal 4000 m² materiałów, w tym prawie 1200 m kabli elektrycznych oraz ponad 550 m sieci wodociągowej. Dodatkowo zadbano o instalacje gazowe oraz oświetlenie, które teraz stanowi 29 stylowych latarni. Całość uzupełniono o ławki, kosze na śmieci i roślinność, wśród której znalazły się wiśnie japońskie oraz klony kuliste. Koszt tych prac wyniósł około 4 milionów złotych.

W 2003 roku zrealizował się IV etap budowy ulicy Sienkiewicza na odcinku od ul. Staszica do rzeki Silnicy. Przebudowa objęła nawierzchnię, chodniki, most a także budowę górnych i dolnych kładek dla pieszych. Uzupełnieniem tej modernizacji były tarasy z wiszącą zielenią oraz oczyszczalnia wód deszczowych. Odbudowując historyczny charakter ulicy, zakończono prace w grudniu 2003 roku, a wiosną posadzono nowe rośliny.

30 września 2004 roku nastąpiło zakończenie modernizacji kolejnego odcinka ul. Sienkiewicza, który rozciągał się od rzeki Silnicy do ul. Paderewskiego. W prace zaangażowane było ŚPRD „Trakt”, który podjął się m.in. przebudowy sieci wodociągowej, kanalizacyjnej oraz oświetlenia. Nowa nawierzchnia deptaka oraz elementy małej architektury, takie jak latarnie, zostały dodane dla poprawy komfortu mieszkańców i turystów.

W międzyczasie, zrealizowano remont skweru przy budynku Poczty Polskiej, który datowany jest na koniec lat 30-tych XX wieku. Niezwykle istotnym elementem tej rewitalizacji było określenie nowej przestrzeni rekreacyjnej, zwanej Sienkiewiczowską Dzielnicą Mieszkaniową, która powstała w 1950 roku. Dookoła placu mamy portrety znanych polskich pisarzy powiązanych z regionem.

Na końcu ulicy, na skrzyżowaniu Sienkiewicza z Kapitulną, zmieniono przestrzeń w place Artystów, gdzie zainstalowane zostały nowoczesne fontanny oraz granitowe obeliski, które pełnią rolę sztalug dla lokalnych artystów. Plac przykryty jest sceną, na której odbywają się różne wydarzenia artystyczne. Dodatkowo, nowe połączenie ulicy Sienkiewicza z parkiem miejskim, ułatwia dostęp do zieleni w centrum miasta.

W 2005 roku, ulica Sienkiewicza została uhonorowana tytułem najładniej oświetlonej ulicy w Polsce. W chwili zakończenia modernizacji 14 grudnia 2006 roku – ostatniego odcinka ulicy od Paderewskiego do Żelaznej, prezydent Kielc Wojciech Lubawski oraz przedstawiciele samorządu miejskiego przecięli symboliczną wstęgę, kończąc pięcioletni proces rewitalizacji o całkowitym koszcie 28 milionów złotych. Środki na realizację pochodziły z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz budżetu miasta.

Latem 2007 roku przeprowadzono kolejną rewizję skrzyżowania z ulicą Paderewskiego; zlikwidowana została przestarzała sygnalizacja świetlna oraz zastąpiono asfalt granitową kostką, co również poprawiło bezpieczeństwo. W 2016 roku wykonano dodatkową renowację do wyeliminowania nierówności. 28 czerwca 2010 roku odsłonięto pomnik Henryka Sienkiewicza autorstwa Gustawa Zemły, który przedstawia pisarza z arkuszem papieru na kolanach, co stanowi hołd dla jego osiągnięć literackich. Uroczystość miała miejsce w ramach obchodów dni miasta.

Pomnik ten, zlokalizowany na Placu Moniuszki na wysokości ulicy Sienkiewicza, stał się kolejnym ważnym elementem kulturowym miasta. Ponadto, w 2019 roku w miejscu skrzyżowania z ulicą Ignacego Paderewskiego powstał nowy pomnik Stanisława Ignacego Łaszczyńskiego, wzbogacając tym samym przestrzeń kulturalną Kielc.

---

Oceń: Ulica Henryka Sienkiewicza w Kielcach

---