Karczówka to niezwykłe wzniesienie w Górach Świętokrzyskich, znajdujące się w Paśmie Kadzielniańskim, położone w malowniczym terenie Kielc, na południowy zachód od ich tętniącego życiem centrum. To miejsce, będące dumnym elementem lokalnego krajobrazu, w znacznym stopniu zbudowane jest z wapieni dewońskich, co dodaje mu wyjątkowej geologicznej wartości. U jego podnóża można dostrzec wydobywane niegdyś zlepieńce cechsztyńskie, co przypomina o bogatej historii tego regionu.
Wschodnia strona Karczówki jest porośnięta imponującym starodrzewiem sosnowym, którego niektóre drzewostany mają nawet 150 lat. To miejsce nie tylko zachwyca pięknem natury, ale także niesie w sobie ślady przeszłości, kiedy to teren ten był wykorzystywany górniczo. Wydobywano tu wapień oraz rudy ołowiu, a widoczne są pozostałości dawnych działań, takie jak szyby i rowy poeksploatacyjne, które można zobaczyć na stokach południowym i zachodnim.
U samego szczytu wzniesienia znajduje się punkt widokowy, skąd rozciąga się zapierający dech w piersiach widok na Kielce oraz otaczające je Góry Świętokrzyskie. W 1953 roku utworzono tu rezerwat krajobrazowy, obejmujący obszar 27 hektarów, co świadczy o dbałości o ochronę przyrody w tym regionie.
Na Karczówce ma swój początek czerwony szlak turystyczny, który prowadzi aż do Chęcin, a dla wielu turystów stanowi atrakcję i niezapomniane doświadczenie w obcowaniu z pięknem natury. Na północ od klasztoru usytuowanego na wzgórzu znajduje się natomiast pomnik oraz zbiorowa mogiła powstańców styczniowych, co czyni to miejsce nie tylko atrakcyjnym przyrodniczo, ale i historycznie ważnym.
Zabytkowy zespół klasztorny bernardynów
Na wysokim szczycie Gór Świętokrzyskich znajduje się kościół pw. św. Karola Boromeusza, który wraz z klasztorem, niegdyś należącym do ojców bernardynów, tworzy malowniczy zespół architektoniczny. Fundacja tego miejsca została zainicjowana przez biskupa krakowskiego Marcina Szyszkowskiego jako wotum dziękczynne za ominięcie Kielc przez straszliwą zarazę w roku 1622. Całość została wzniesiona w latach 1624–1631, charakteryzując się stylem późnorenesansowo-wczesnobarokowym, co nadaje jej unikalny charakter. W XVIII wieku zespół przeszedł poważną przebudowę, a od strony wschodniej pojawiły się nowe zabudowania, otoczone murem z basztami oraz centralną bramą.
W 1864 roku, z powodu decyzji władz carskich, zakon bernardynów został rozwiązany, jednak od 1957 roku obiekt znajduje się pod opieką księży pallotynów. Wspaniałe barokowe wieże oraz sygnaturki pokryte miedzianą blachą dominują nad okolicą, a do wnętrza świątyni prowadzą imponujące barokowe schody z czerwonego i szarego piaskowca, wydobywanego w regionie kieleckim.
Na korytarzu przy wejściu do klasztoru można dostrzec obraz przedstawiający złupienie obiektu przez szwedzkie wojska w 1655 roku. Wnętrze kościoła to jednonawowa przestrzeń, gdzie na barokowym ołtarzu znajduje się wspaniały obraz św. Karola Boromeusza oraz św. Kazimierza. Elementy wyposażenia kościoła w stylu rokoko dodają mu niepowtarzalnego uroku.
Pod wieżą umiejscowiona jest kaplica pw. św. Barbary, w której można podziwiać rokokowy posąg tejże świętej z XVII wieku, wykonany z galeny, czyli samorodka rudy ołowiu. Co ciekawe, trzy takie samorodki zostały odkryte 7 grudnia 1646 roku przez miejscowego górnika Hilarego Malę w szybach na Karczówce. Z pozostałych dwóch stworzono figurę NMP, która obecnie zdobi katedrę w Kielcach oraz posąg św. Antoniego w kościele w Borkowicach.
Przed klasztorem znajduje się kaplica Matki Bożej Fatimskiej, która została przekształcona w 1986 roku z jednego z XVIII-wiecznych budynków gospodarczych.
Zespół klasztorny bernardynów został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.403/1-4 z 23.06.1967) i obejmuje:
- kościół pw. św. Karola Boromeusza,
- klasztor z lat 1629–1631, przebudowany w XIX wieku,
- zabudowania gospodarcze z I połowy XVIII wieku,
- ogrodzenie z basztami z XVII–XVIII wieku,
- teren niezabudowany na stoku góry (nr rej.: A-1189 z 25.08.1997).
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 26.10.2015 r.]
- Figura św. Barbary czeka na renowację. [dostęp 22.10.2009 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Góry i wzgórza":
Grabina (Góry Świętokrzyskie) | Wzgórza Szydłówkowskie | Kadzielnia | Dalnia (Góry Świętokrzyskie) | Brusznia | Telegraf (góra) | Biesak | Hałasa | Pierścienica | Kamienna Góra (Pasmo Posłowickie) | Bugalanka | Ostra (Góry Świętokrzyskie) | Pasmo Zgórskie | Pasmo Posłowickie | Pasmo Kadzielniańskie | Pasmo Dymińskie | Wzgórze Zamkowe w Kielcach | Góra Kolejowa (Góry Świętokrzyskie) | StokowaOceń: Karczówka (Góry Świętokrzyskie)