Park miejski im. Stanisława Staszica w Kielcach to jeden z najstarszych parków w Polsce, usytuowany w centralnej części miasta, na południowych zboczach Wzgórza Zamkowego. Zajmuje przestrzeń o powierzchni 7,9 ha, otoczony ulicami: Jana Pawła II od wschodu, Ogrodową od południa, Paderewskiego od zachodu oraz Solną, Staszica i Zamkową od północy. To miejsce jest nie tylko oazą spokoju, ale także ważnym punktem w historii Kielc.
W zachodniej części parku znajduje się staw o powierzchni 1,1 ha, znany jako ‘podzamecki’, który w swojej centralnej części zdobi fontanna z oznakowanymi dyszami przypominającymi ryby. W przeszłości nad stawem funkcjonowała przystań, umożliwiająca przyjemne wyprawy wodne. Obecnie jest to malownicze miejsce, które przyciąga mieszkańców oraz turystów.
Na terenie parku można zobaczyć kilka pomników o znaczeniu historycznym, w tym figurę św. Jana Nepomucena z XVIII wieku, pomnik Stanisława Staszica z 1905 roku, a także pomnik Stefana Żeromskiego z 1953 roku. Rzeźba „Przysięga miłości”, powstała w 1973 roku, znajduje się przy źródle Biruty i przywołuje postać Marcina Borowicza z dzieła „Syzyfowe prace”. Dodatkowo, przy ulicy Solnej, wystawiono pomnik upamiętniający tragiczną wydarzenie z 15 czerwca 1944 roku, związane z wyrokiem śmierci na Franzu Witku, wykonanym przez żołnierzy Armii Krajowej.
Nieopodal Pałacu Tomasza Zielińskiego, w latach 2004–2019 znajdowała się ptaszarnia, w której hodowano ptaki ozdobne. Choć nie ma jej już na tym terenie, park wciąż zachwyca różnorodnością przyrody.
Drzewostan parku liczy około 1300 drzew i krzewów, w tym reliktowe kasztanowce, jesiony, lipy, klony, wiązy oraz robinie akacjowe. Niektóre z tych drzew mają ponad 100 lat, co sprawia, że park jest cennym miejscem nie tylko dla historyków, ale również dla miłośników botaniki.
W parku prowadzą trzy szlaki turystyczne: czerwony szlak miejski, który prowadzi do zabytkowych miejsc w Kielcach, niebieski szlak spacerowy, kierujący z ulicy Zamkowej ku Stadionowi Leśnemu, oraz zielony szlak spacerowy, prowadzący do Bukówki. W ten sposób park staje się istotnym węzłem komunikacyjnym i rekreacyjnym w regionie.
Historia
Pierwsze wzmianki dotyczące parku miejskiego w Kielcach sięgają roku 1804. Był on opisany jako użytkowy, ozdobny ogród w stylu włoskim, w którym znajdowały się staw, alejki z altanami oraz ogród kuchenny. W 1818 roku w parku wytyczono główną aleję, która prowadziła od wejścia przy obecnej ulicy Jana Pawła II do stawu, a także sieć przypominających promienie alejek rozchodzących się na boki. W 1821 roku złożona została propozycja utworzenia publicznego ogrodu, co zaowocowało decyzją Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego w 1830 roku, przekształcając ogród w teren dostępny dla mieszkańców.
Po podjęciu tych działań, ruszyły prace związane z porządkowaniem terenu parku oraz budową ogrodzenia. W realizacji projektów uczestniczyli lokalni architekci, w tym Wilhelm Giersz, Karol Meyzer i Aleksander Dunin-Borkowski. Przygotowania były na pewien czas przerywane przez powstanie listopadowe, które miało miejsce w kolejnych latach.
W 1835 roku w parku pojawiły się dwie barokowe rzeźby, które zostały przetransportowane z dziedzińca klasztoru Cystersów w Jędrzejowie. Jedną z nich, która do dziś stoi obok stawu, jest figura św. Jana Nepomucena z XVIII wieku, autorstwa jednego z lokalnych rzeźbiarzy, Jakuba Korneckiego. W 1837 roku kierownictwo nad parkiem objął Maksymilian Strasz. W tym okresie przeprowadzono kilka prac porządkowych, m.in. rozebrano młyn znajdujący się nad wodą, który pełnił funkcję zbiornika przeciwpożarowego, jednak brak funduszy uniemożliwił oczyszczenie stawu.
W 1872 roku na głównej alei parkowej zainstalowano latarnie, co poprawiło komfort korzystania z parku po zmroku. W dniu 2 września 1906 roku, w związku z 80. rocznicą śmierci Stanisława Staszica, z inicjatywy prezydenta Kielc Władysława Garbińskiego, odsłonięto pomnik Stanisława Staszica, który stał się pierwszym takim monumentem tego wybitnego męża stanu w Polsce. Pierwsza wersja pomnika, która była wykonana z żeliwa przez Stanisława Szpakowskiego, została zastąpiona marmurowym dziełem Wacława Smyczyńskiego dwa lata później z powodu zbyt małych wymiarów żeliwnego popiersia.
W 1922 roku park oficjalnie przyjął imię Stanisława Staszica. Po II wojnie światowej, w 1953 roku, pomnikiem został uhonorowany również inny ważny wizerunek związany z regionem – Stefan Żeromski. Monument, zaprojektowany przez Stanisława Sikorę, stanął w miejscu, gdzie wcześniej mieściła się już rozebrana restauracja. W ceremonii odsłonięcia uczestniczyła Monika Żeromska, córka pisarza, a także profesor Kazimierz Wyka, inicjator nadania parku imienia Żeromskiego.
W 1973 roku niedaleko źródełka przy skrzyżowaniu ulic Solnej i Staszica stanęła rzeźba „Przysięga miłości” autorstwa Ryszarda Wojciechowskiego. Z kolei w 1986 roku park ponownie zyskał patrona, którym został Stanisław Staszic. W 2001 roku na drzewach umieszczono informacyjne tabliczki dotyczące gatunków drzew. Trzy lata później przy murze Pałacu Tomasza Zielińskiego powstała ptaszarnia, w której zamieszkały bażanty, kuropatwy, przepiórki oraz pawie.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 27.10.2015 r.]
- Radosław Podsiadły: Kielecki park bez ptaków. Dlaczego?. radiokielce.pl, 15.10.2019 r. [dostęp 22.06.2022 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Parki":
Ogród Botaniczny w Kielcach | Ogród Włoski w Kielcach | Geonatura KielceOceń: Park miejski im. Stanisława Staszica w Kielcach