Dąbrowa (Kielce)

---

Położenie geograficzne

Dąbrowa znajduje się w malowniczym Paśmie Masłowskim, urokliwie usytuowana pomiędzy dwoma szczytami górskimi: Wierzejską o wysokości 375 m n.p.m. oraz Domaniówką, która wznosi się na 418 m n.p.m. Większość zabudowy zlokalizowana jest w dolinie rzeki Silnicy, a także na osiedlu Dąbrowa, które znajduje się na łagodnym, południowym stoku góry Wierzejskiej.

Dąbrowa jest również punktem na szlaku turystycznym, przez który przechodzi żółty szlak spacerowy wokół Kielc oraz Główny Szlak Świętokrzyski im. Edmunda Massalskiego, prowadzący z Gołoszyc do Kuźniaków. Warto zaznaczyć, że część Dąbrowy wchodzi w skład Kieleckiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, co jest głównie uzasadnione obecnością rzeki Silnicy.

Ta część Kielc styka się z innymi rejonami w sposób następujący:

• od północy: gm. Masłów, szczególnie Dąbrowa Łąki,
• od południa: osiedle Na Stoku,
• od wschodu: gm. Masłów, w tym Dąbrowa Kolonia,
• od zachodu: Sieje oraz ogródki działkowe „Zacisze” przy osiedlu Związkowiec, gdzie granicę wyznacza ulica Karczunek.

Obiekty użyteczności publicznej

W Dąbrowie, popularnej części Kielc, znajduje się kościół parafialny pod wezwaniem NMP Matki Kościoła, którego adres to ul. Północna. Miejsce to wyróżnia się nie tylko znaczeniem religijnym, ale także historycznym, a otaczająca je zabytkowa, drewniana kaplica o konstrukcji zrębowej z roku 1866 wzbudza zainteresowanie po przeprowadzonej renowacji. Innym ważnym obiektem jest kościół pod wezwaniem św. Antoniego Padewskiego, usytuowany przy ulicy F. Smuglewicza.

Na rogu ulicy Warszawskiej i Szybowcowej zlokalizowana jest Szkoła Podstawowa nr 4, która w planach miejskich ma zostać przeniesiona do nowej, dopiero co projektowanej placówki na osiedlu Dąbrowa po roku 2011. Naprzeciwko szkoły, przy ul. Północnej, znajduje się boisko sportowe, które pełni funkcje treningowe dla lokalnego klubu sportowego „Orlęta”. Warto dodać, że obiekt przeszedł gruntowną modernizację w roku 2007, co podniosło jego standardy.

W kierunku Warszawy, przy wyjeździe z miasta, natrafić można na Laboratorium Samochodów i Ciągników, które jest częścią Politechniki Świętokrzyskiej. W pobliżu znajdują się również biurowiec Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz hotele i pensjonaty, które znajdują się poza administracyjnymi granicami Kielc. Na terenie Łąk mieszczą się też zakłady usługowe oraz składy materiałów budowlanych. Warto wspomnieć o źródle o nazwie „św. Michała Archanioła”, nazywanym także „Źródełkiem na Stoczku”, które lokalna społeczność ceni za swoje walory smakowe i właściwości zdrowotne.

Na obszarze Dąbrowy znajduje się również szereg salonów samochodowych, w tym marki Toyota, Volvo, Ford oraz motocykli Yamaha.

Obecnie w dolinie rzeki, pomiędzy ul. Warszawską a boiskiem klubu sportowego, trwają prace mające na celu utworzenie skweru. W listopadzie 2007 roku rozpoczęto pierwsze etapy tego projektu, które obejmowały wycinkę krzaków oraz starych drzew. Planowano kompleksową aranżację terenu, a także budowę alejek spacerowych i ławek, lecz na chwilę obecną prace budowlane zostały wstrzymane.

Na skraju miejscowości, w rejonie Kolonii, w marcu 2011 roku otworzono pięciogwiazdkowy Odyssey Club Hotel Wellness & SPA, który dysponuje największym SPA w Polsce, skąd można podziwiać zapierającą dech w piersiach panoramę na Kielce. Z kolei w części masłowskiej Dąbrowy, w przedsiębiorstwie odlewniczym Jacka Guzery, odlane zostały dwie kopie warszawskiej „Syrenki”. Jedna z nich stała się nową ozdobą Dworca Staromiejskiego, a druga została przekazana w darze Gruzji przez polskie władze.

Kościół pw. NMP Matki Kościoła

W XIX wieku mieszkańcy Dąbrowy korzystali z małej, drewnianej kapliczki, poświęconej Matce Boskiej Pocieszenia. Ta skromna budowla mogła pomieścić lokalne społeczności, jednak z biegiem lat potrzeby wzrosły. W 1866 roku kapliczkę poświęcił bp Maciej Majerczak, co było ważnym wydarzeniem dla lokalnej społeczności.

W odpowiedzi na rosnące potrzeby religijne, w 1983 roku rozpoczęto budowę nowego kościoła, który miał stać się nową przestrzenią dla kultu i modlitwy. Uroczystość poświęcenia nastąpiła 20 września 1992 roku i miała miejsce pod przewodnictwem bp Stanisława Szymeckiego. Nowy kościół był symbolem rozwoju oraz duchowego wzrostu wspólnoty Dąbrowy.

Zabytki

W Dąbrowie, w okolicach Kielc, znajduje się wiele interesujących obiektów historycznych, które cieszą się statusami zabytków. Oto najważniejsze z nich:

• drewniana kaplica o konstrukcji zrębowej, pochodząca z 1866 roku, która została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.387 z 16.09.1972),
• dom nr 63, drewniany, zbudowany około 1900 roku,
• dom nr 64, drewniany, również z ok. 1900 roku,
• dom nr 14, drewniany, który powstał około 1920 roku,
• piwnica w zagrodzie nr 40, murowano-drewniana, datowana na około 1939 rok,
• dróżnicówka w Dąbrowie-Koszarce, datująca się na lata 1824-1846.

Historia

Historia Dąbrowy ma swoje korzenie w XV wieku, kiedy to została założona przez kmiecia z Domaszowic, Marcina Szowiłowicza. Miejscowość, która wówczas nosiła nazwę Sedlnicza, z inicjatywy ówczesnego biskupa krakowskiego, Zbigniewa Oleśnickiego, powstała około roku 1438. Lokacja odbyła się na prawie średzkim, tuż nad rzeką Silnicą, w malowniczym miejscu pomiędzy Domaszowicami a Masłowem Pierwszym.

W około 1613 roku do Dąbrowy przybył Walenty Duracz, pochodzący ze Skarżyska-Kamiennej, który poślubił Cedrówkę. Z jego inicjatywy rozwijały się kuźnice w Adamowie i Rudzie Strawczyńskiej. Wkrótce Duracz zyskał szlachectwo.

Dąbrowa, zgodnie z danymi z XVIII wieku, podobnie jak pobliska wieś Szydłówek, cieszyła się bogactwem naturalnych zasobów żelaza, takich jak syderyt, hematyt, limonit i sferosyderyt. Te złoża były na bieżąco wykorzystywane w kuźniach mieszczących się w okolicznych miejscowościach, takich jak Samsonów, Cedzyna czy Brzezinki. To bogactwo naturalne nasuwa przypuszczenia, że osadnictwo w tym regionie mogło mieć miejsce już wczesnym średniowieczu, mimo że brak jest szeroko zakrojonych badań archeologicznych.

Na terenie Dąbrowy znaleziono fragmenty naczyń glinianych, zarówno z okresu średniowiecza, jak i z czasów wpływów rzymskich. W 1958 roku przeprowadzono próby poszukiwań złóż żelaza w okinie Dąbrowy. Projekt ten był częścią szerszych prac geologicznych. W latach pięćdziesiątych XX wieku Krakowskie Przedsiębiorstwo Geologiczne Surowców Hutniczych prowadziło także poszukiwania rudy miedzi w okolicy.

Warto zauważyć, że prace poszukiwawcze mogły być przykrywką dla działań Zakładów R-1, które badały złoża uranu do wykorzystania w programie atomowym ZSRR. Prace te było prowadzone na Grzbiecie Szydłówkowskim, gdzie obecnie znajduje się os. Świętokrzyskie, a także w rejonie nieistniejącej kopalni „Włodzimierz”. Wyniki badań sugerowały, że opłacalność eksploatacji uranowych złóż w Dąbrowie była niewielka.

Ludność Dąbrowy cieszyła się również pewnymi przywilejami w określonych miesiącach roku. Od 29 września do 23 kwietnia każdego roku, mieszkańcy byli zwolnieni z pańszczyzny, co stanowiło znaczący aspekt ich życia. Dzięki tym regulacjom, w 1789 roku wieś liczyła 155 mieszkańców, w tym 75 mężczyzn i 80 kobiet, którzy dysponowali 40 gospodarstwami ze sporym zasobem bydła i koni.

Pod koniec XIX wieku, według „Słownika geograficznego Królestwa Polskiego”, Dąbrowa była klasyfikowana jako wieś rządowa leżąca w powiecie kieleckim, z 57 domami i 304 mieszkańcami. Miejscowość posiadała szkołę wiejską oraz garbarnię. Wydobywano tu również glinkę ognioodporną oraz ołów.

Epidemia cholery w 1894 roku była tragiczna dla mieszkańców Dąbrowy, gdyż osunęła życie dwóch z nich, którzy zostali pochowani w tzw. cmentarzu cholerycznym znajdującym się na stoku Świniej Góry. Obecnie mogiła ta znajduje się pod zarządem ogródków działkowych „Zielona Dolina”.

Warto także wspomnieć, że w Dąbrowie przyszedł na świat Łukasz Kumor, urodzony 21 września 1907 roku, który odgrywał znaczącą rolę jako nauczyciel i organizator tajnego nauczania. Zmarł 11 października 1968 roku i został pochowany na Cmentarzu Partyzanckim w Kielcach.

W 1919 roku Dąbrowę reprezentował w parlamencie Dominik Tutaj, wybrany z listy Związku Ludowo-Narodowego. Zgodnie z danymi ze spisu z 30 września 1921 roku, wioska liczyła 1178 mieszkańców. Z kolei w 1928 roku, Michał Ożarowski, pisarz gminny, otrzymał Brązowy Krzyż Zasługi za swoją działalność na rzecz społeczności lokalnej.

Przed wybuchem II wojny światowej Dąbrowa pełniła rolę siedziby gminy, a jej granice południowe sięgały do nieistniejącej już linii kolejowej w kierunku Daleszyc. Obecnie na obszarze byłej gminy Dąbrowa znajdują się osiedla takie jak Nowy Folwark, Bocianek, Słoneczne Wzgórze, os. Świętokrzyskie oraz Na Stoku, Szydłówek, Uroczysko, os. Związkowiec oraz Sieje.

Po wojnie, obszar Kielc został rozszerzony, a część Dąbrowskiej gminy włączono do sąsiedniej gminy Masłów.

Komunikacja

W Dąbrowie przebiegają cztery kluczowe arterie komunikacyjne, które odgrywają istotną rolę w sieci drogowej regionu. Wśród nich wyróżnia się ulicę Witosa, która jest drogą wojewódzką numer 762 (po zmianach od 1 stycznia 2023 roku), oraz ulicę Pilotów (dawniej Szybowcową), będącą drogą wojewódzką numer 745. Na uwagę zasługują także dwie ulice kierujące na Warszawę: Warszawska oraz Radomska, która funkcjonuje jako droga krajowa numer 73.

Obecnie prowadzone są prace przygotowawcze związane z modernizacją oraz dobudową wschodniej jezdni na ul. Radomskiej. Celem tej inwestycji jest podwyższenie rangi tej drogi do kategorii ruchu przyspieszonego – GP, co z pewnością wpłynie na poprawę komfortu podróży w tym rejonie. Dodatkowo w planach znalazło się połączenie ulic Witosa i Warszawskiej z Radomską, co przyczyniło się do budowy nowej ulicy Dywizjonu 303, wcześniej znanej jako Nowoszybowcowa.

Dojazd do Dąbrowy od strony drogi ekspresowej S7 możliwy jest po zjeździe w lewo, w kierunku Kielc, zaś od południa korzysta się z drogi krajowej numer 73. W zakresie komunikacji publicznej, mieszkańcy Dąbrowy mogą korzystać z linii autobusowych zarządzanych przez kielecki ZTM, które obejmują linie 5, 7, 12, 33, 103 oraz 104. Dodatkowo, na trasie z Kielc do Skarżyska-Kamiennej kursują także prywatni przewoźnicy, co zwiększa dostępność komunikacyjną tej okolicy.

Osiedle Dąbrowa

Dąbrowa jest osiedlem, którego charakterystycznym punktem jest os. „Dąbrowa”, usytuowane w malowniczym rejonie, u podnóża Wierzejskiej, na północnej części Kielc. Północna granica „Dąbrowy II”, który znajduje się w wschodniej części osiedla, jest ograniczona przez lasy, natomiast z zachodnią stroną sąsiaduje z już funkcjonującym os. „Dąbrowa I”, które zajmuje zachodni segment tej okolicy. Warto podkreślić, że obszar ten dysponuje miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, co jest wyjątkowe w porównaniu do innych części Dąbrowy.

Planowane osiedle wzoruje się na amerykańskiej koncepcji budownictwa. W centralnym punkcie Dąbrowy ma powstać Rynek, który zajmie powierzchnię 4 tysięcy m². Zabudowa mieszkaniowa będzie się rozprzestrzeniać od Rynku w sposób promienisty, tworząc harmonijną przestrzeń. W projekcie znajduje się budowa zarówno domów jedno- jak i wielorodzinnych, niewielkiego biurowca oraz obiektów użyteczności publicznej, takich jak szkoła, przedszkole, żłobek, a także kościół.

W czerwcu 2006 roku rozpoczęto proces komasacji gruntów, a jego zakończenie miało miejsce na przełomie marca i kwietnia 2007 roku. Choć plan zaczynał być realizowany w połowie 2008 roku, jedyny budynek, który wówczas powstał, to kościół parafialny. Dopiero w 2022 roku wznowiono prace budowlane związane z infrastrukturą drogową Dąbrowy II. W grudniu 2023 roku sfinalizowano budowę przedłużenia ulicy Wincentego, które połączyło Kielce z ul. Warszawską, a także wprowadzono nową pętlę autobusową.

19 maja 2024 roku nastąpiła zmiana lokalizacji linii 33, która została przeniesiona z ulicy Witosa na nowy odcinek ulicy Wincentego, co dodatkowo ułatwi mieszkańcom korzystanie z komunikacji miejskiej.

Sport

Historia klubu piłkarskiego w Dąbrowie sięga 1950 roku, kiedy to na lokalnej scenie sportowej powstała organizacja, która w 1953 roku przyjęła nazwę LZS Dąbrowa. Wkrótce potem zaczęła rywalizować w klasie C. Przełomowe zmiany nastąpiły w latach 60., kiedy to klub został przekształcony i przyjął nazwę Orlęta. Zespół szybko zyskał renomę, zajmując czołowe miejsca w tabeli.

W sezonie 1969/1970 drużyna dokonała znaczącego postępu, zdobywając awans do klasy B, a rok później do klasy A. Mimo chwilowych trudności, jakie miały miejsce dwa lata później, kiedy to klub został zdegradowany, Orlęta wykazały się determinacją i znowu zdobyły promocję, uczestnicząc w A-klasowych rozgrywkach do 1983 roku.

Przez następne lata, w okresie 1983–1985, zespół brał udział w rozgrywkach piłkarskiej klasy B. W sezonie 1985/1986 wystąpił pod nazwą Orlęta/Atest w klasie A. Po powrocie do tradycyjnej nazwy, przez pewien czas zespół grał w rozgrywkach mistrzowskich, ale osiągał jedynie średnie rezultaty. W 1991 roku udało im się awansować do klasy okręgowej, jednak fuzja z rezerwami Korony Kielce w sezonie 1992/1993 spowodowała spadek do klasy A.

W sezonie 1997/1998 Orlęta, wykazując się determinacją i zdolnościami, ponownie zdobyły miejsce w klasie okręgowej, wyprzedzając Stal Kunów w ostatnich meczach. Po reorganizacji rozgrywek w 2000 roku drużyna włączona została do IV ligi świętokrzyskiej, która wówczas była czwartym poziomem rozgrywkowym, choć od 2008 roku stała się piątym. W 2010 roku zespół osiągnął kolejny sukces, wywalczając awans do III ligi małopolsko-świętokrzyskiej.

Kolejne lata przyniosły ważne zmiany dla klubu. W 2016 roku na miejscu starego budynku sportowego „Orlęta”, który wcześniej pełnił funkcję remizy strażackiej, powstała nowoczesna hala sportowa oraz zmodernizowana płyta boiska do piłki nożnej. W 2023 roku z kolei zbudowano nowe boisko, co stanowi kolejny krok w rozwoju klubu.

Zespół Orlęta ma wiele osób, które przyczyniły się do jego sukcesów. Wśród wyróżniających się zawodników należy wymienić m.in. Piotra Stokowca, Krzysztofa Stockiego, Pawła Kozaka oraz Krzysztofa Dziubela.

---

Oceń: Dąbrowa (Kielce)

---