Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kielcach

---

Ważne daty z historii katedry

Historia katedry w Kielcach obfituje w ważne wydarzenia rozciągające się na wiele wieków. Jedną z pierwszych dat, którą warto zaznaczyć, jest rok 1171, kiedy to bp krakowski Gedeon zdecydował się na fundację niewielkiego kościoła w stylu romańskim. Zgodnie z relacją Jana Długosza, świątynia ta którą wzniesiono z ciosów kamiennych, charakteryzowała się dwiema wieżami przylegającymi do prezbiterium.

Kolejnym istotnym momentem nastąpił w 1213 roku, kiedy bp Wincenty Kadłubek przeniósł istniejącą od XI wieku parafię do nowo poświęconej kolegiaty. Następne lata przyniosły dramatyczne wydarzenia, w tym w 1244 roku przypuszczalne spalenie kolegiaty przez księcia Konrada mazowieckiego, co wpłynęło na dalszy rozwój świątyni. Po zniszczeniach nastąpiła odbudowa, a być może również zmiana posadzki na ornamentowane płytki ceramiczne.

Prowokacyjnie następowały również kolejne zniszczenia, jak w 1260 roku, kiedy kolegiata została zniszczona przez Tatarów. Po tych wydarzeniach, w 1295, Kielce otrzymały przywilej na obwarowanie miasta, co obejmowało również tę ważną świątynię. Z biegiem lat, 1514 roku bp Jan Konarski dobudował kamienną zakrystię, co było jednym z wielu kolejnych kroków w rozwoju budowli.

W 1583 roku bp Piotr Myszkowski zakończył przedłużanie nawy, co nadało budowli charakter krzyża, a ramię poprzeczne tworzyły wieże z małymi nawami bocznymi. Dalsze wydarzenia, jak ofiarowanie obrazu Matki Boskiej Łaskawej w ok. 1600 roku przez Wojciecha Piotrowskiego, ukazują sztukę i zaangażowanie lokalnej społeczności dla świątyni.

W latach 1632-1635 prowadzone były intensywne prace budowlane, które obejmowały m.in. budowę bocznych naw oraz nowego wejścia do budynku od strony północnej, które zdobiono marmurowymi portalami. Warto wspomnieć, że portal zachodni ufundował Jan Albrecht Waza.

Także w 1647 roku sprowadzono z katedry wawelskiej w Krakowie renesansowy ołtarz, który jednak w XVIII wieku został przeniesiony do Bodzentyna. W 1710 roku nastąpiła budowa ołtarzy św. Jana Kantego i św. Antoniego, a 1719 roku bp Łubieński zainicjował przebudowę kościoła, dostosowując go do potrzeb czasów.

Przełomowym punktem był dzień 10 kwietnia 1728 roku, kiedy dokonano konsekracji kolegiaty oraz połączono ją krytym przejściem z Pałacem Biskupów Krakowskich i kościołem św. Trójcy.

W 1730 roku artysta malarz Szymon Czechowicz namalował obraz Matki Boskiej Wniebowziętej, a prace nad wnętrzem trwały aż do XIX wieku. Szczególnie wyróżniały się prace restauracyjne w latach 1869-1872 prowadzone przez bp Majerczaka w całym kościele, co nadało mu nowy, barokowy charakter.

Wydarzenia w tej katedrze z lat 1892-1898 pokazują znaczną aktywność artystyczną, podczas której zrealizowano prace dekorsacyjne, w tym polichromię pod kierownictwem Antonia Strzałeckiego. Po II wojnie światowej odbudowywano katedrę, a w 3 czerwca 1991 roku miała miejsce koronacja obrazu Matki Boskiej Łaskawej przez papieża Jana Pawła II.

Nowe stulecia przyniosły kolejne modernizacje i upamiętnienia. W 2007 roku przeszła modernizację, a także położono nowy dach na świątyni. Te daty pokazują, jak dynamicznie kształtowała się historia tej niezwykle ważnej dla Kielc świątyni.

Organy

Organy znajdujące się w katedrze w Kielcach są efektem starannie przeprowadzonych prac renowacyjnych, które miały miejsce w latach 1969-1970. Te instrumenty są rezultatem modernizacji organów stworzonych przez Braci Rieger, a ich nową wersję dostosował do współczesnych wymogów zespół firmy Zygmunta Kamińskiego z Warszawy. W procesie renowacji dokonano wielu znaczących zmian, jak poszerzenie zakresu manuałów oraz dodanie trzeciego manuału.

Warto podkreślić, że skala manuałów została zwiększona do zakresu C-a3, a pedał osiągnął zakres C-f3. Nowoczesna traktura elektro-pneumatyczna umożliwia precyzyjniejsze i bardziej wyrafinowane wydobywanie dźwięków z piszczałek. W związku z tym stworzono nowy kontuar oraz boczne segmenty piszczałek, co znacząco wpłynęło na jakość brzmienia. W 1999 roku maszyna przeszła kolejną renowację, mającą na celu zachowanie jej unikalnych cech.

Obecnie stan techniczny i brzmieniowy organów w katedrze jest bardzo zadowalający, a ich dyspozycja, czyli zestaw głosów, które można uzyskać, jest kompozycją różnych instrumentów. Poniżej przedstawiono szczegółowe dane dotyczące dyspozycji obecnych organów:

Manuał I Burdon 16′ Pryncypał 8′ Holflet 8′ Gamba 8′ Oktawa 4′ Rurflet 4′ Kwinta 2 2/3′ Oktawa 2′ Kornet 3-5 ch Mikstura 6 ch Kwartan 1 1/3′ + 1′ Trąbka 8′

Manuał II Pryncypał 8′ Flet minor 8′ Aeolina 8′ Vox Celestis 8′ Oktawa 4′ Flet harm. 4′ Flautino 2′ Tercjan 1 3/5′ + 1 1/3′ Harmonia Aeteria 4 ch Klarnet 8′

Manuał III Flet kryty 8′ Kwintadena 8′ Flet 4′ Sesquialtea 2 2/3′ + 1 3/5′ Pryncypał 2′ Kwinta 1 1/3′ Oktawa 1′ Szarf 4 ch Krumhorn 8′

Pedał Pryncypał 16′ Subbas 16′ Harmonikabas 16′ Oktawa 8′ Fletbas 8′ Chorałbas 4′ + 2′ Mikstura 4 ch Puzon 16′

---

Oceń: Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kielcach

---