Władysława Chomsowa

Polityka i administracja

Władysława Laryssa Chomsowa, znana również pod pseudonimami takimi jak Danuta, Dionizy, Róża, Diana oraz Lalka, to postać, która na stałe wpisała się w historię Polski. Urodziła się w 1895 roku w Kielcach, a jej życie zakończyło się 26 sierpnia 1966 roku w Beit Avot. Była to niezwykle ważna figura na polskiej scenie społecznej oraz politycznej.

W latach 1943-1944 piastowała stanowisko przewodniczącej okręgowej Rady Pomocy Żydom, działającej przy Delegaturze Rządu na Kraj „Żegota” we Lwowie. Jej zasługi w ratowaniu Żydów w czasie Holokaustu sprawiły, że została okrzyknięta przez ocalonych mianem „anioła ze Lwowa”. Wielu ludzi wyrażało wdzięczność za jej odwagę i poświęcenie.

Władysława Chomsowa została również uhonorowana tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata. Jej życie i działania są wyrazem największych wartości ludzkich, takich jak empatia, odwaga oraz chęć niesienia pomocy w obliczu nieludzkich warunków.

Życiorys

Władysława Chomsowa przyszła na świat w Kielcach, co do roku narodzin istnieją sprzeczne informacje, bowiem źródła podają lata 1885, 1891 lub 1895. W okresie międzywojennym, pełniła funkcję radnej w Drohobyczu, gdzie zasiadała na czele Komisji Opieki Społecznej. Jej zaangażowanie w obronę społeczności żydowskiej przed nacjonalistycznymi tendencjami w Polsce było nieocenione. Między innymi, przemawiała na cmentarzu żydowskim podczas pogrzebu Karola Zellermayera, żydowskiego studenta zamordowanego przez grupy endeckie.

W 1938 roku Władysława przeniosła się do Lwowa. Już w lutym 1938 oraz marcu 1939, była wybierana do zarządu Klubu Demokratycznego w tym mieście. Rok później, zasiadła w zarządzie okręgowym Stronnictwa Demokratycznego oraz w Radzie Naczelnej Stronnictwa w 1939 roku. W 1943 roku nawiązała współpracę ze Stronnictwem Polskiej Demokracji.

W czasie II wojny światowej, Chomsowa aktywnie działała w podziemiu, sprawując rolę kierownika łączności w kontrwywiadzie Oddziału II Komendy Obwodowej Armii Krajowej we Lwowie, osiągając stopień podporucznika AK. W maju 1943 roku została przewodniczącą okręgowej Rady Pomocy Żydom, działającej przy Delegaturze Rządu na Kraj „Żegota” w Lwowie, gdzie pracowała aż do 1944 roku. W czasie powstania warszawskiego zorganizowała pomoc dla żydowskich dzieci, umieszczając je w katolickich sierocińcach w Galicji Wschodniej. Wiele osób ocenia, że dzięki jej działaniom udało się uratować kilkudziesięciu Żydów.

Po zakończeniu wojny, uratowani często nazywali ją „aniołem ze Lwowa”. Władysława była również autorką raportu dotyczącego sytuacji Żydów w Małopolsce Wschodniej, który został wysłany do polskiego rządu na uchodźstwie oraz do władz Stanów Zjednoczonych. Ostatni rok okupacji spędziła w Warszawie, uciekając przed Niemcami w latach 1944–1945.

Po wojnie, w 1945 roku, osiedliła się we Francji, a na krótko mieszkała w Wielkiej Brytanii, aby ostatecznie zamieszkać w Izraelu w latach 1964–1966. W 1963 roku zasadziła drzewko pamięci w Jad Waszem, aby uhonorować Polaków ratujących Żydów. Zmarła 26 sierpnia 1966 roku w Ben Avot na Górze Karmel.

Władysława związana była z majorem Fryderykiem Chomsem (1889–1951), z którym miała syna Wiesława (1913–1941), porucznika pilota 161 eskadry myśliwskiej oraz 306 dywizjonu myśliwskiego.

Odznaczenia

Wśród licznych nagród i wyróżnień, które otrzymała Władysława Chomsowa, szczególnie wyróżniają się następujące odznaczenia:

  • Złoty Krzyż Zasługi,
  • Medal pamiątkowy Izraela,
  • Tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (1966),
  • Honorowe obywatelstwo Lwowa (po 1945).

Przypisy

  1. Choms Władysława [online], yadvashem.org [dostęp 26.04.2024 r.]
  2. Natalia Aleksiun: Historia Władysławy Chomsowej. sprawiedliwi.org.pl, 2014. [dostęp 03.10.2018 r.]
  3. Natalia Aleksiun: Sprawiedliwi na Ukrainie. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 03.10.2018 r.]
  4. W publikacji Antoniego Czubińskiego Stronnictwo Demokratyczne (1937–1989): zarys dziejów występuje pod drugim imieniem Larysa. W publikacjach obcojęzycznych często Władysława (Wladislawa) Choms (zob. m.in. Kurt Richard Grossmann, Die unbesungenen Helden, 1961, s. 343–349; Eliyahu Yones, Smoke in the sand: the Jews of Lvov in the war years 1939–1944, 2004, s. 227).
  5. Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 2 (11), s. 94, Listopad 1966. Koło Lwowian w Londynie.
  6. Antoni Czubiński, Stronnictwo Demokratyczne (1937–1989): zarys dziejów, Poznań 1998, s. 64, 88
  7. Antoni Czubiński, Stronnictwo..., s. 97.
  8. Zagłada Żydów (1939–1945). alija.4me.pl. [dostęp 05.10.2020 r.]
  9. The „Angel of Lvov”, w: Ted Gottfried, Heroes of the Holocaust, 2001, s. 49

Oceń: Władysława Chomsowa

★★★★★
Średnia ocena:4.47 Liczba ocen:14