Maria Gluth-Nowowiejska

---

Życiorys

Maria Gluth-Nowowiejska urodziła się jako córka Jana Kaszy, który był administratorem majątków ziemskich oraz właścicielem restauracji w Kielcach, i Julii z Marszewików. Już w czasach gimnazjalnych zaczęła nawiązywać pierwsze kontakty z kręgami niepodległościowymi. Jej zaangażowanie w sprawy narodowe przybierało na sile, co zaowocowało uczestnictwem w manifestacjach i tajnych spotkaniach młodzieży.

W roku 1916 dołączyła do Polskiej Organizacji Wojskowej, gdzie aktywnie uczestniczyła w kursie sanitarnym, a także w akcjach dywersyjnych oraz sabotażowych. Po ukończeniu szkoły średniej, Maria postanowiła zdobyć wykształcenie pedagogiczne i rozpoczęła pracę jako nauczycielka w wiejskiej szkole w Wójczy.

W 1919 roku zawarła związek małżeński z pułkownikiem Alojzym Gluth-Nowowiejskim. Para wychowała czterech synów, w tym bliźniaków Zbigniewa ps. „Nowacki”, „Nowak” (1920–1944) oraz Janusza ps. „Ścieżyński” (1920–1944), którzy zginęli straceni na Pawiaku w kwietniu 1944 roku. Jerzy ps. „Pigi” (1922–1944), kapral podchorąży w 2. kompanii Batalionu Golski, poległ na Powiślu podczas powstania warszawskiego. Ich najmłodszy syn, Wacław (urodzony w 1926 roku), był dowódcą drużyny w zgrupowaniu Żmija Armii Krajowej, po wojnie zajął się dziennikarstwem oraz varsavianistyką.

W dwudziestoleciu międzywojennym Maria aktywnie angażowała się w działalność społeczną; przez wiele lat była członkinią zarządu Stowarzyszenia „Rodzina Wojskowa”. Jej działalność nie ustała nawet w czasie II wojny światowej, kiedy to brała udział w konspiracji jako członkini Armii Krajowej, posługując się pseudonimem Maruta. W okresie niemieckiej okupacji ukrywała w swoim domu działaczy podziemia.

W czasie powstania warszawskiego otrzymała przydział do Zgrupowania Pułku Baszta, jednak nie zdołała osiągnąć wyznaczonego punktu koncentracji swojego oddziału. Po zakończeniu wojny i trudnych doświadczeniach, których doświadczyła, zmarła 4 stycznia 1986 roku. Została pochowana w grobie rodzinnym Gluth-Nowowiejskich na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A21-tuje-1/2).

Odznaczenia

Maria Gluth-Nowowiejska, znana z odwagi i determinacji, otrzymała szereg odznaczeń, które podkreślają jej zasługi dla kraju. Wśród nich znajduje się:

• Krzyż Walecznych, przyznany za działalność dywersyjno-sabotażową w Powstaniu Wielkopolskim,
• Medal Niepodległości w 1931 roku.

---

Oceń: Maria Gluth-Nowowiejska

---