Anna Proszkowska, znana również pod pseudonimem Hanka Bogusz, to postać o bogatej historii w polskim teatrze i sztuce lalkarskiej. Urodziła się 15 czerwca 1925 roku w Kielcach, a swoją opowieść zakończyła 8 marca 2019 roku we Wrocławiu.
Była nie tylko aktorką, ale również zdolną reżyserką lalkową. W kręgu jej zawodowych zainteresowań znalazła się także rola pedagoga, której oddała się na Wydziale Lalkarskim we Wrocławiu. W ciągu swojej kariery związała się z Akademią Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie oraz Akademią Teatralną w Vaasa w Finlandii.
Życiorys
Anna Proszkowska przyszła na świat w rodzinie, w której jej ojciec, Marian (1896–1986), pełnił zaszczytną rolę pułkownika Wojska Polskiego, natomiast matka, Eugenia z Lewandowskich (1903–1981), także wpłynęła na jej wartości i wychowanie. W wieku 17 lat, rozpoczęła działalność w Armii Krajowej, angażując się w wywiad oraz pełniąc rolę łączniczki Oddziału Sosna 2 Pułku Piechoty Legionów AK. Posługiwała się pseudonimami Hanka i Bogusz, a jej aktywność w strukturach AK trwała aż do momentu zakończenia II wojny światowej.
Po wojnie, w 1947 roku, Anna zainteresowała się amatorskim teatrem lalkowym, stając się jedną z osób, które współtworzyły nowe zespoły teatralne. Pracowała jako aktor-lalkarz we Wrocławskim Teatrze Lalek w latach 1961–1981, w którym później rozwinęła swoją karierę, zajmując się reżyserią oraz adaptacją. Sztuka, którą zrealizowała na podstawie „Kubusia Puchatka”, zyskała uznanie. W 1980 roku pełniła także rolę dyrektora tego teatru.
Jej doświadczenie dydaktyczne obejmowało nauczanie w Studium Aktorskim Teatrów Lalkowych przy teatrze „Chochlik”, a w latach 1972–2008 wykładała na Wydziale Lalkarskim Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie. W latach 1978–1981 wzięła na siebie odpowiedzialność za funkcję prodziekana ds. studenckich. Proszkowska nie ograniczała swojej działalności tylko do Polski; wykładała również na Akademii Teatralnej Vaasa w Finlandii, gdzie również miała okazję pracować jako aktorka i reżyserka w latach 90.
Otrzymała wiele nagród oraz wyróżnień, które potwierdzały jej znaczący wkład w dziedzinę teatru. W 1966 roku zdobyła wyróżnienie podczas Konkursu na Indywidualne Występy z Lalką w Warszawie. Wśród jej osiągnięć znajduje się Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1974), dwie nagrody indywidualne III-go stopnia Ministra Kultury i Sztuki (1976, 1988), Nagroda Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży (1980), Medal PWST w Krakowie (2008), statuetka WENA oraz Nagroda Marszałka Województwa Dolnośląskiego (2012).
Anna Proszkowska została także odznaczona Srebrnym (1971) i Złotym (1976) Krzyżem Zasługi, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami (1948), Krzyżem Walecznych (1949) oraz Krzyżem Armii Krajowej (1964). Ostatnie dni jej życia związane były z Wrocławiem, gdzie zmarła 8 marca 2019 roku.
Praca artystyczna
Role teatralne
Anna Proszkowska, utalentowana aktorka, przez lata miała przyjemność występować w wielu znakomitych przedstawieniach. W 1966 roku zadebiutowała w spektaklu Niech żyje król!, którego autorem był Klemens Krzyżagórski, a reżyserem Stanisław Stapf. Spektakl ten odbył się w Teatrze Lalek „Chochlik”, obecnie znanym jako Wrocławski Teatr Lalek.
W kolejnych latach wzięła udział w przedstawieniach takich jak Momento de verdad (1967) na podstawie dzieła Federico García Lorce, w reżyserii Andrzeja Rettingera, oraz Noc cudów (1969), którego autorem był Józef Ratajczak, a reżyserem Zbigniew Kopalko.
W tym samym roku wystąpiła również w Smoczej legendzie, napisanej przez Hannę Januszewską i wyreżyserowanej przez Włodzimierza Dobromilskiego. Warto dodać, że ten okres obfitował w różnorodne role, a wśród nich znalazła się także gra w Gry o prawdziwej miłości, w której reżyserią zajmował się Andrzej Dziedziul.
Rok 1971 przyniósł znakomitą adaptację Baśni o dwóch nieustraszonych rycerzach, napisaną przez Jana Ośnicę, którą również wyreżyserował Włodzimierz Dobromilski. W tym samym roku zagrała w Czarownicach, dziele stworzonym przez Wiesława Hejno i Jana Kurowickiego, oraz w Miłości do trzech pomarańcz, kierowanej przez Włodzimierza Dobromilskiego.
W 1977 roku zadebiutowała w Operze za trzy grosze Bertolta Brechta, reżyserowanej przez Wiesława Hejno, a w 2016 roku wystąpiła gościnnie w Yemaya Królowa Mórz, autorstwa Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk, w reżyserii Martyny Majewskiej, znów w Wrocławskim Teatrze Lalek.
Reżyseria
Równocześnie z działalnością aktorską, Proszkowska rozwinęła swoje umiejętności reżyserskie. W 1984 roku wystawiła Kubusia Puchatka na podstawie dzieła A.A. Milne’a w Wrocławskim Teatrze Lalek, a także w Teatrze Lalek Arlekin oraz w Teatrze Lalki i Aktora w Wałbrzychu.
W 1995 roku zrealizowała Sen nocy letniej w Lubuskim Teatrze w Zielonej Górze, a rok później, w 1996 roku, Ale kino według Marka Wojtacha w Teatrze Lalek Arlekin.
W 2000 roku zrealizowała przedstawienie Kot w butach na podstawie Jana Brzechwy w Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy, a w 2002 roku jej uwadze nie umknęła Czarodziejski flet, gdzie zinterpretowała dzieło Wolfganga Amadeusa Mozarta w Teatrze Dzieci Zagłębia.
W jej bogatej karierze reżyserskiej nie brakowało również takich działań jak Czerwony Kapturek, Kichawka i Gburek w 2004 roku, autorki Agnieszki Zaskórskiej, w Wrocławskim Teatrze Lalek.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Roksana Kularska-Król | Edyta Herbuś | Stanisław Piołun-Noyszewski | Bronisława Poświkowa | Tadeusz Rybkowski | Janusz Radwański | Anna Janik | Paweł Wawrzeńczyk | Halina Stawowy-Dombrowska | Dariusz Kowalski (rzeźbiarz) | Wojciech Stachurski | Jan Winczakiewicz | Marcin Patrzałek | Edmund Niziurski | Maria Dłużewska | Marcin Szczurkiewicz | Kajman (raper) | Wanda Zych | Edyta Strzycka | Anna Góra-KlauzińskaOceń: Anna Proszkowska