Józef Relidzyński

---

Życiorys

Józef Relidzyński, wybitna postać w polskiej literaturze, swoje życie edukacyjne rozpoczął w warszawskim gimnazjum. Następnie przez rok studiował w „Akademie der Sozial-und Handelswissenschaften” we Frankfurcie nad Menem, a kolejno przez dwa lata uczęszczał na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego, prawdopodobnie jako wolny słuchacz.

W 1904 roku zadebiutował jako pisarz opowiadaniem „W godzinę smutku i tęsknoty”, które zostało opublikowane w „Dzienniku Poznańskim”. Poza tym współpracował z takimi gazetami jak „Bluszcz”, „Krytyka”, „Kurier Warszawski”, „Nowa Reforma”, „Sfinks”, „Słowo Polskie”, „Świat” oraz „Tygodnik Ilustrowany”. W 1907 roku wydał broszurę zatytułowaną „W kwestii żydowskiej”, a w 1908 roku zadebiutował jako poeta poprzez tom poezji „Poezje”, który spotkał się z uznaniem Kazimierza Tetmajera.

W okresie swojej aktywności artystycznej, był członkiem „Sokoła” oraz występował jako aktor na warszawskich, lwowskich i krakowskich scenach teatralnych. W czasie I wojny światowej służył w 4. pułku piechoty Legionów, pełniąc funkcję adiutanta Andrzeja Galicy. W tym czasie wydał trzy tomiki poetyckie: „W związku z wiosennymi wiatrami”, „Laury i ciernie” oraz „Pędzącą sławę”. Został internowany w obozie w Beniaminowie przez Austriaków.

W 1919 roku poślubił Wandę z Zybertów Jarszewską, która zasłynęła jako aktorka teatralna i filmowa. Para doczekała się córki. W 1920 roku Relidzyński pełnił rolę sekretarza oraz referenta prasowego w delegacji, która zajmowała się rokowaniami polsko-radzieckimi w Mińsku. Dwa lata później zrezygnował z służby w armii.

W 1925 roku był jednym z założycieli PEN Clubu w Polsce oraz jego sekretarzem generalnym. W 1932 roku objął stanowisko naczelnika w Centralnym Biurze Filmowym przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, które zajmowało się cenzurą filmów. Awansował tam dzięki poparciu Bronisława Pierackiego. W latach 1926–1928 był redaktorem naczelnym miesięcznika „Lot Polski”, który dotyczył obronności, obrony powietrznej i lotnictwa.

Relidzyński był autorem literatury rozrywkowej oraz sensacyjnej, pozostawiając estetyczny ślad w międzywojennej kulturze literackiej. Brał udział w kampanii wrześniowej, a po 17 września 1939 roku, kiedy został internowany przez Rosjan, przebywał w Wilnie. Po wojnie wstąpił do armii generała Andersa, a w 1948 roku osiedlił się w Anglii, gdzie publikował artykuły w prasie polonijnej oraz był członkiem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. Mieszkał w polskim schronisku wojskowym „Antokol” w Beckenham. Zmarł w Dartford i został pochowany na Elmers End Cemetery w Birkbeck w Kent.

Był również autorem znanych utworów, takich jak „Pieśń Legionów” (Okwieciła się dziś ziemia wiosną…) oraz „Roty Piłsudczyków”, która powstała w reakcji na uwięzienie Józefa Piłsudskiego w Magdeburgu w 1917 roku.

Ordery i odznaczenia

Józef Relidzyński, wyróżniający się postać, został uhonorowany wieloma odznaczeniami, które świadczą o jego odwadze i poświęceniu w służbie dla kraju. Należy do nich:

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari, przyznany w 1922 roku,
• Krzyż Niepodległości, otrzymany 22 grudnia 1931 roku,
• Krzyż Walecznych, przyznawany trzykrotnie,
• Złoty Krzyż Zasługi, nadany 11 listopada 1936 roku.

Dzieła

Twórczość Józefa Relidzyńskiego jest zróżnicowana i obejmuje wiele gatunków literackich, w tym poezję, dramat oraz opowiadania. Wśród jego najważniejszych dzieł znajdują się:

• Wieją wiosenne wiatry. Poezje wolnościowe i legionowe (tomik, 1916; w odpowiedzi na ten zbiór powstał wiersz Jana Lechonia z tego samego roku),
• Traugutt (dramat),
• Duma o księciu Józefie (obejmuje oba powyższe dzieła, w zbiorze Laury i ciernie, 1917),
• Tryptyk listopadowy (trzy tomy, 1920),
• Rota Górnoślązaków (1920, parafraza „Roty” autorstwa Marii Konopnickiej),
• Pędząca sława. Wiersze i fragmenty (tom, 1921),
• Nad żołnierza nie masz pana… Pieśni żołnierskie (1921),
• Gałąź cyprysu. Liryki (1921),
• Nike Legionów. Poezje (1922),
• Tajemnica przystanku tramwajowego (opowiadanie i scenariusz filmowy, 1922),
• Niewolnica miłości (scenariusz filmowy, 1923),
• Noc miłosna kawalera de la Croix (opowiadanie, 1923),
• Z dni krwi i chwały (opowiadanie, 1925),
• Czarna dama. Historie groteskowe (opowiadanie, 1927),
• Viola d’amore (poemat, 1928),
• Powrót z tamtego świata (opowiadanie, 1928),
• Tajemnica skrzynki pocztowej (scenariusz filmowy, 1929),
• Maska z pałacu królewskiego (opowiadanie, 1931),
• powieści: Niewolnica miłości (1923), Romans znajdy (1927), Miłość Renaty Jazłowieckiej (1932),
• U źródeł mocy i wielkości Józefa Piłsudskiego (1945, Tel-Awiw),
• Dwa miasta (Lwów-Wilno). Poemat (1946, Jerozolima),
• Rapsod Warszawy (1946, Jerozolima).

Kreatywność Relidzyńskiego odzwierciedla jego głębokie zaangażowanie w sprawy społeczne oraz historyczne, co czyni jego prace niezwykle interesującymi dla badaczy literatury oraz pasjonatów polskiej kultury.

---

Oceń: Józef Relidzyński

---