Zygmunt Zeydler-Zborowski

Kultura i sztuka

Zygmunt Zeydler-Zborowski był wybitnym polskim pisarzem, którego twórczość zyskała uznanie wśród miłośników literatury kryminalnej. Urodził się 8 lutego 1911 roku w Kielcach, gdzie spędził swoje dzieciństwo, a z biegiem lat przeszedł na scenę literacką, zostawiając niezatarte ślady w polskiej literaturze.

Jego życie artystyczne zakończyło się 9 listopada 2000 roku w Warszawie, jednak jego wpływ wciąż trwa w literackim krajobrazie. Zeydler-Zborowski, posługujący się również pseudonimem Emil Zoor, jest znany przede wszystkim jako autor powieści kryminalnych oraz opowiadań kryminalnych, które przyciągnęły uwagę czytelników dzięki intrygującym fabułom i głęboko zarysowanym postaciom.

Jednym z jego najbardziej rozpoznawalnych dzieł jest kreacja postaci Stefana Downara, który stał się symbolem jego niepowtarzalnego stylu i podejścia do narracji kryminalnej. W artykule tym przyjrzymy się bliżej jego życiu, twórczości oraz wpływowi, jaki wywarł na gatunek literacki, jakim jest literatura kryminalna w Polsce.

Zarys biografii

Ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim, a jego edukacja zakończyła się tuż przed wybuchem II wojny światowej. Warto zaznaczyć, że Zygmunt Zeydler-Zborowski poszerzył swoje umiejętności o naukę śpiewu, co pozwoliło mu zarabiać w kawiarniach w czasie okupacji. Po zakończeniu wojny podjął pracę jako urzędnik w Ministerstwie Żeglugi i Handlu Zagranicznego.

Wczesne jego powieści sensacyjne były publikowane w odcinkach na łamach prasy codziennej, co przyniosło mu pewną popularność. W latach 1949–1951 przebywał we Włoszech, a po powrocie do kraju w latach 1952–1955 pełnił funkcję kierownika referatu prasowego w Polskiej Akademii Nauk. Następnie w latach 1956-1962 pracował jako redaktor w Telewizji Polskiej. W tej roli współpracował z reżyserem Józefem Słotwińskim, uczestnicząc w tworzeniu Teatru Sensacji „Kobra”. Jego karykatura stała się częścią stałej animowanej czołówki programowej z wężem.

Po powrocie z podróży po Ameryce Południowej, Zeydler-Zborowski rozpoczął współpracę z Polską Agencją Reklamową. Od 1963 roku skupił się wyłącznie na pisarstwie. Po jego śmierci, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 294-5-22.

Twórczość

Powieści kryminalne

Wśród literackiego dorobku Zygmunta Zeydlera-Zborowskiego, niekwestionowane miejsce zajmują powieści kryminalne, które cieszyły się dużym zainteresowaniem czytelników. Oto ich znaczące tytuły:

  • Targ w Benevento – opowiadania włoskie (1955),
  • Spacer po suficie (1957),
  • Czarny mercedes (1958),
  • Akcja Rudolf (1963),
  • Gość z Londynu (1968) [ekranizacja – spektakl Teatr Sensacji pt. Śmierć w samochodzie z roku 1974 w reżyserii Marka T. Nowakowskiego],
  • Komisarz Bonetti szuka Magdaleny (1968) [jako Tomasz Helner],
  • Zbrodnia na Cyrhli Toporowej (1970),
  • Czerwona nitka (1971),
  • Nawet umarli kłamią (1971),
  • Pieczeń sarnia (1973),
  • Brat Mikołaja (1974),
  • Alicja nr 3 (1975),
  • Koty Leokadii Kościelnej (1975),
  • W kręgu podejrzenia (1975),
  • Inspektor ze Scotland Yardu (1976),
  • Krzyżówka z „Przekroju” (1976),
  • Bardzo dobry fachowiec (1977) [ekranizacja jako odc. 21 pt. „Przerwany urlop” serialu 07 zgłoś się z 1987],
  • Almiritis piją słoną wodę (1978),
  • Pasta do zębów (1979),
  • Człowiek o cętkowanej twarzy (1980),
  • Sekret Julii (1981),
  • Major Downar przechodzi na emeryturę (1984),
  • Jałowce jak cyprysy (1986),
  • Wernisaż (2009),
  • Goryl z Wołomina (2012),
  • Kabała (2012),
  • Proszę nikogo nie winić (2013).

Powieści kryminalne pisane pod pseudonimem Emil Zorr

W swojej twórczości, autor przyjął także pseudonim Emil Zorr, pod którym stworzył ciekawe kryminały. Oto kilka z nich:

  • Pantofel Mahometa (1947) [wydane również pod tytułem Talizman Wschodu],
  • Piąta runda (1947),
  • Klub Ekscentrycznych Panien (1948),
  • Pan z wielką głową (1948),
  • Sukces doktora Gordona (1948),
  • To tylko kobieta (1948),
  • Żart Samuela Thorntona (1948).

Opowiadania oraz powieści kryminalne wydawane w odcinkach w gazetach

Numerowane historie pojawiały się także w prasie, stanowiąc świetną formę dotarcia do szerszej publiczności. Oto istotne tytuły:

  • Szlafrok barona Boysta (1958),
  • Siedem kanarków Maurycego (1959),
  • Zaczęło się w sobotę (1960),
  • Tajemniczy pamiętnik (1961),
  • Gdzie jest Joachim Finke? (1962),
  • Tajemniczy turysta (1962),
  • Dr Orłowski prowadzi śledztwo (1963),
  • Detektyw z Mediolanu (1964),
  • Spotkanie w Montevideo (1964),
  • Szantaż (1964),
  • Zabrakło partnera do brydża (1966) [wydane również pod tytułem Zabra­kło czwartego do brydża (1966) oraz jako Polowanie na jastrzębia (1971)],
  • Laska dyrektora Osieckiego (1967),
  • Nieudany urlop majora Downara (1968),
  • Śpiewający żółw (1968),
  • Testament (1974),
  • Czwarty klucz (1981),
  • Terror pod Kordylierami (1985),
  • Zakatarzony Masażysta (1985),
  • Za dużo kobiet (1986).

Opowiadania kryminalne wydawane w serii „Ewa wzywa 07”

Wśród utworów kryminalnych znalazły się także opowiadania ukazujące się w serii „Ewa wzywa 07”, które zyskały uznanie czytelników. Oto one:

  • Złoty centaur (1969),
  • Prawda rodzi nienawiść (1971),
  • Czwartek, godzina 22 (1972),
  • Dziewczyna w męskiej koszulce (1973),
  • Dżem z czarnych porzeczek (1974),
  • Kukułka bez zegara (1975),
  • Dwie lewe nogi (1976),
  • Kardynalny błąd (1976),
  • Eliza nie zgadza się na rozwód (1977),
  • Major Downar zastawia pułapkę (1978),
  • Śmierć grabarza (1980).

Przypisy

  1. Co potwierdziła Zofia Bimali Horska-Zborowska: „Kobra w okularach rozwijająca swoje sploty przed telewidzami w każdy czwartek, była karykaturą mojego męża” (Nota w Spacer po suficie, wyd. LTW, Łomianki 2013, s. 164.)
  2. Cmentarz Stare Powązki: Zofia Zeydler-Zborowska, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 26.06.2020 r.]

Oceń: Zygmunt Zeydler-Zborowski

★★★★★
Średnia ocena:4.5 Liczba ocen:9