Ludwik Rusch

---

Życiorys

Ludwik Rusch przyszedł na świat w rodzinie ewangelicko-augsburskiej, jako drugie dziecko Bernarda i Joanny (z domu Zielińska). Był prawdopodobnie najstarszym z rodzeństwa, w skład którego wchodzili jego brat Karol, a także siostry Emilia, późniejsza żona Jana Augusta Dreszera, oraz Bronisława.

W czasie powstania styczniowego brał udział w czternastu bitwach, w tym również w Bitwie pod Grochowiskami, która miała miejsce 18 marca 1863 roku. Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez Fundację Odtworzeniowa Dziedzictwa Narodowego, odkryto na podstawie aktu chrztu, że Ludwik urodził się 18 sierpnia 1850 roku, co czyni go najmłodszym uczestnikiem tego powstania. Z tego względu był o 12 dni młodszy od Feliksa Wiktora Riedla, uznawanego dotąd za najmłodszego powstańca.

Po zakończeniu walk Rusch kontynuował swoją edukację w Gimnazjum Kieleckim, a następnie znalazł zatrudnienie jako telegrafista w Radziwiłłowie. Zmarł w 1883 roku w Warszawie, mając zaledwie 34 lata. Temat dotyczący jego śmierci w powstaniu styczniowym wymaga dalszych badań, ponieważ pojawiają się sprzeczne informacje. Zapiski księgarza Aleksandra Nowoleckiego nasuwają przypuszczenia, że mógł jednak przeżyć to tragiczne wydarzenie.

Wzmianka o śmierci Ruscha pod Grochowiskami pojawia się po raz pierwszy w wspomnieniach Wiktora Wiśniewskiego, który w 1866 roku wydał książkę zatytułowaną „Wspomnienia kapitana wojsk polskich z roku 1863”. Zaskakujący jest fakt, że autor nie brał udziału w bitwie, o której pisał. W swych wspomnieniach opisał Ludwika jako:

„Ludwiś Ruż dziecko trzynastoletnie, syn mieszczanina z Kielc. Dowcipny, zgrabniutki, był bawidełkiem całego obozu. Sztab go pieścił i zapraszał do jadła, a gdy kto z znakomitości odwiedzał obóz, to go przedstawiano jako syna obozowego. Wszyscy go znali, każdy go lubił, pieścił i obdarzył przysmaczkiem. Był on w trzynastu bitwach uzbrojony w karabinek kawaleryjski; strzelał celnie, i byli naoczni świadkowie, jak kilku Moskali trupem położył. W bitwie pod Miechowem widziano go siedzącego na płocie i strzelającego do Moskwy. Zginąć miał dopiero w czternastej bitwie pod Grochowiskami.”

Dwa lata później, w 1868 roku, wydano książkę, w której również pojawiła się wzmianka o Ludwiku Ruschu. Publikacja nosiła tytuł „Pamiątka dla rodzin polskich: krótkie wiadomości biograficzne o straconych na rusztowaniach, rozstrzelanych, poległych na placu boju oraz zmarłych w więzieniach, na tułactwie i na wygnaniu syberyjskim, 1861-1866r.” W tej książce napisano:

„Rucz Ludwik, 13to-letni chłopiec, syn mieszczanina z Kielc, gdy przybył do obozu Langiewicza, skłaniano go aby powrócił do domu, lecz namowy nie skutkowały; sztab go pieścił i bawił się nim; zwiedzającym oboz Langiewicza, przedstawiano go jako syna obozowego; uzbrojony w karabin kawaleryjski, dzielił trudy i marsze. Brał udział w 13tu bitwach, strzelał celnie, a świadkowie naoczni i towarzysze broni świadczą, że kilku moskali trupem położył. Bitwa pod Grochowiskami, z rzędu 14ta w której walczył, zadała cios śmiertelny dziecku żołnierzowi, ugodzony kulą, padł na miejscu.”

---

Oceń: Ludwik Rusch

---