Ośrodek Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej w Kielcach to ważna placówka muzealno-edukacyjna, która odgrywa istotną rolę w promocji lokalnych wartości historycznych i obywatelskich. Jest on zlokalizowany w Kielcach, w budynku, który wcześniej służył jako więzienie, znajdującym się przy ulicy Zamkowej 3.
Ośrodek ten funkcjonuje w ramach miejskiej jednostki budżetowej „Wzgórze Zamkowe”, co podkreśla jego znaczenie w strukturze instytucji kultury w regionie. Jako miejsce spotkań i nauki, Ośrodek dąży do wzbogacania wiedzy o historii Polski oraz kształtowania postaw patriotycznych wśród obywateli.
Historia więzienia
Historia więzienia w Kielcach sięga 1816 roku, kiedy to obiekt został utworzony w wyniku przekształcenia stajni oraz wozowni Pałacu Biskupów Krakowskich. Aż do 1918 roku, władze carskie wykorzystywały to miejsce do osadzania m.in. powstańców styczniowych, a także uczestników rewolucji 1905 roku. Dodatkowo przetrzymywano tutaj działaczy niepodległościowych oraz bojowników Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS).
Okres międzywojenny to czas, gdy w kieleckim więzieniu odbywały kary także osoby skazane za przestępstwa kryminalne oraz działacze komunistyczni. Po wybuchu II wojny światowej, w październiku 1939 roku, obiekt został przejęty przez Gestapo, co zaowocowało tragicznymi wydarzeniami. Do stycznia 1945 roku przetrzymywano w nim głównie członków ruchu oporu, a ich liczba szacowana jest na około 16 tysięcy osób. **Niestety, wiele z nich straciło życie lub zostało deportowanych do obozów koncentracyjnych.**
W styczniu 1945 roku, po wyzwoleniu Kielc, zarząd nad więzieniem przejęło NKWD, a później Urząd Bezpieczeństwa. Do 1956 roku do zakładu trafiali żołnierze polskiego podziemia. Niestety, wielu z nich nie przeżyło. Znaczącym wydarzeniem było uwolnienie w dniu 4 sierpnia 1945 roku grupy około 350 więzionych członków Armii Krajowej przez oddział AK, którym dowodzili Antoni Heda „Szary” oraz Stefan Bembiński „Harnaś”.
W latach 1956–1979 w kieleckim więzieniu funkcjonował areszt śledczy. W roku 1979 więźniowie zostali przeniesieni do nowego zakładu karnego, który mieścił się w dzielnicy Piaski.
Muzeum Pamięci Narodowej oraz Ośrodek Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej
W 1995 roku, jako efekt lokalnych inicjatyw, w więziennych pomieszczeniach powstało Muzeum Pamięci Narodowej. W ramach wystawy zostały zebrane cenne pamiątki więźniów z dramatycznych okresów II wojny światowej oraz lat 1945–1956.Aktualnie muzeum funkcjonowało do 2005 roku.
W 2011 roku władze miasta Kielce zainicjowały nowy projekt, tworząc jednostkę budżetową nazwaną „Wzgórze Zamkowe”, w skład której weszły: Ośrodek Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej oraz Instytut Designu. Ośrodek przejął lokalizację po Muzeum, urządzając ekspozycję, która skupia się na pamięci o więźniach oraz ze szczególnym uwzględnieniem ich historii.
W ramach ekspozycji, odwiedzający mogą zapoznać się z następującymi pomieszczeniami i przestrzeniami:
- zal „Wybranieckich”, poświęcona oddziałowi AK, pod dowództwem Mariana Sołtysiaka „Barabasza”. W tej sali wystawiono informacje na temat tortur psychicznych, które były stosowane przez Gestapo, znanych jako „tramwaj”,
- trzy pomieszczenia karcerów oraz karcer wodny,
- miejsce straceń – hak, który służył do wykonywania egzekucji przez powieszenie,
- ściana rozstrzelań.
W szczególności warto zaznaczyć, że w ramach wystawy dostępne są różnorodne pamiątki związane z ważnymi wydarzeniami, takimi jak powstania kościuszkowskie oraz styczniowe, zesłania na Syberię, a także z lat I i II wojny światowej, okresu II Rzeczypospolitej, oraz czasy powojenne. W zbiorach Ośrodka odnaleźć można również atlas Juliusza Kolberga, ukazujący terytoria w obrębie Królestwa Polskiego.
Część muzealna Ośrodka jest dostępna przez cały rok, otwarta codziennie z wyjątkiem poniedziałków, przy czym wstęp jest płatny. Poza swoim wystawienniczym charakterem, Ośrodek angażuje się także w edukację, organizując lekcje muzealne oraz gry miejskie. Dodatkowo, prowadzi działalność archiwalno-dokumentacyjną oraz pełni rolę organizatora konkursów związanych z historią i kulturą.
Pozostałe obiekty w kategorii "Muzea":
Muzeum Historii Kielc | Galeria Sztuki Współczesnej Winda | Podziemna Trasa Turystyczna w Kielcach | Muzeum Geologiczne w Kielcach | Muzeum Zabawek i Zabawy w Kielcach | Muzeum Narodowe w KielcachOceń: Ośrodek Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej w Kielcach