Archiwum Państwowe w Kielcach

---

Historia

Początek działalności archiwum w Kielcach ma swoje korzenie w historycznych archiwach obejmujących okres od XVIII wieku do wczesnych lat XX wieku. W tym kontekście ważnym elementem są archiwa funkcjonujące w Królestwie Polskim, w tym:

• Archiwum Trybunału Cywilnego i Instancji, które zostało założone w 1810 roku i aktywnie działało od 1818 do 1876 roku,
• Archiwum Komisarza Obwodu z lat 1816-1837,
• Archiwum Komisji Województwa Krakowskiego, działające w latach 1817-1837,
• Archiwum Rządu Gubernialnego Krakowskiego w Gubernii krakowskiej, funkcjonujące od 1837 do 1841 roku,
• Archiwum Rządu Gubernialnego Kieleckiego w Gubernii kieleckiej z lat 1841-1844.

W wyniku ukazu z 19/31 grudnia 1866 roku utworzono Archiwum Rządu Gubernialnego Kieleckiego oraz Archiwum Kieleckiego Urzędu Powiatowego, które funkcjonowały od 1867 do 1915 roku. 7 lutego 1919 roku powołano Wydział Archiwów Państwowych w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, w skład którego wchodziły archiwa z Warszawy oraz z innych miast, w tym Kielc.

Zarejestrowana działalność archiwum rozpoczęła się w 1923 roku, kiedy pojawiły się pierwsze trudności związane z lokalizacją. Na początku koncentracja była na zabezpieczaniu akt z takich powiatów jak: jędrzejowski, kielecki, miechowski, olkuski, pińczowski, stopnicki oraz włoszczowski. W okresie międzywojennym archiwum miało swoją siedzibę w Urzędzie Wojewódzkim, a następnie przeniosło się do budynku przy ulicy Mickiewicza, gdzie między 1923 a 1939 rokiem prowadzone były prace porządkowe oraz ewidencyjne.

W czasie okupacji archiwum funkcjonowało pod auspicjami Rządu Generalnego Gubernatora, co często wiązało się z wywożeniem części akt do Katowic oraz w głąb Rzeszy. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Oświaty z 1950 roku powstały nowe archiwa w:

• Sandomierzu (1950),
• Starachowicach (1950),
• Końskich (1951),
• Opocznie,
• Pińczowie (1952),
• Jędrzejowie (1952).

W latach 1950-1952 archiwum w Kielcach zostało podporządkowane Archiwum w Radomiu, które później, w latach 1952-1975, przekształciło się w Oddział Terenowy. W kolejnych latach zlikwidowano archiwa w Opocznie (1952) oraz Końskich (1975). W 1955 roku archiwum przeniesiono do odbudowanego budynku dawnej synagogi przy ulicy Rewolucji Październikowej (obecnie Warszawskiej) 17. W 1983 roku dokonano zmiany nazwy z Wojewódzkiego Archiwum Państwowego na Archiwum Państwowe w Kielcach, a w 2010 roku szereg działań przeniosło archiwum do nowej siedziby przy ul. J. Kusocińskiego 57.

W historii archiwum w Kielcach pojawiła się również lista kierowników i dyrektorów:

• 1923-1927: Zenon Żurakowski, Lucjan Głazek, Czesław Milewski,
• 1927-1935: Ludwik Bazylewski,
• 1935-1945: Ferdynand Krone, Franciszek Paprocki, Franciszek Mozarski, Antoni Rybarski,
• 1945-1950: Marian Witkowski,
• 1950-1951: Władysław Prowdzik,
• 1951-1952: Jan Pazdur,
• 1952-1963: Stanisław Sterzeń,
• 1963-1964: Jan Naumiak,
• 1964-1982: Stanisław Marcinkowski,
• 1983-2009: Elwira Szczepaniak,
• 2009-2011: Rafał Chałoński,
• 2011- nadal: Wiesława Rutkowska.

Oddział w Sandomierzu rozpoczął swoją działalność 1 grudnia 1950 roku jako Oddział Powiatowy Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Kielcach. Na podstawie dekretu z 29 marca 1951 roku archiwum w Sandomierzu zostało przekształcone w Powiatowe Archiwum Państwowe, które obsługiwało powiaty sandomierski, opatowski oraz staszowski. W 1984 roku archiwum w Sandomierzu znalazło się pod auspicjami Archiwum Państwowego w Kielcach, które obsługuje teren byłego Województwa tarnobrzeskiego.

---

Oceń: Archiwum Państwowe w Kielcach

---